تاریخچه شیوع بیماری نیوکاسل مرغ
اولین شیوع بیماری نیوکاسل طیور در سال 1926، در جاوا اندوزی و سپس در نیوکاسل آپون تاین انگلستان رخ داد. اگرچه قبل از این تاریخ نیز شیوع بیماری‌های مشابه در اروپای مرکزی دیده شده بود. به‌طور مثال مکرفرسون (Macpherson) عامل مرگ تمام جوجه‌ها در جزایر غربی اسکاتلند در سال 1896 را بیماری نیوکاسل می‌داند. با اینحال شناسایی بیماری نیوکاسل به عنوان یک بیماری مشخص که علت ویروسی نیز دارد، برای اولین بار در نیوکاسل آپون تاین صورت گرفت.
اگرچه این بیماری علائم مشابهی با ویروس آنفلوانزای پرندگان (طاعون مرغان) داشت، اما مشخص شد که ویروس نیوکاسل متمایز از دیگر بیماری‌ها است. نام “بیماری نیوکاسل” پس از اولین وقوع در بریتانیا، توسط دویل برای متمایز کردن این بیماری از بقیه بیماری‌ها بکار گرفته شد. امروزه نیز، هنوز از این نام استفاده می‌شود. همچنین از نام مترادف (پارامیکسوویروس پرندگان نوع یک APMV-1) نیز هنگام اشاره به ویروس نیوکاسل (Newcastle Disease Virus)، استفاده می‌شود.
این بیماری به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت و به یکی از نگرانی‌های اصلی صنایع طیور تبدیل شد. بیماری نیوکاسل همچنان یک تهدید مهم برای طیور در سراسر جهان، به ویژه در کشورهای در حال توسعه است.
بیماری نیوکاسل چیست (Newcastle disease)
بیماری نیوکاسل (به اختصار ND) یک بیماری به شدت مسری است، که در دنیا بین پرندگان از جمله طیور اهلی شایع است. این بیماری توسط ویروس بیماری نیوکاسل (NDV) منتشر می‌گردد. منشا این بیماری از سویه بدخیم پارامیکسوویروس تیپ یک (avian paramyxovirus type 1) است.
نیوکاسل طیور عمدتاً بر طیور مانند جوجه‌ها و بوقلمون‌ها تأثیر می‌گذارد. همچنین می‌تواند پرندگان وحشی و در موارد نادر انسان را نیز مبتلا کند (با علائم خفیف چشم یا آنفولانزا که معمولاً بدون درمان برطرف می‌شود).
از انواع بیماری نیوکاسل می‌توان به سه حالت اشاره کرد: لنتوژنیک (lentogenic) یا خفیف، مزوژنیک (mesogenic) یا متوسط و ولوژنیک (velogenic) یا بسیار بدخیم که همه آنها با نام بیماری نیوکاسل شناخته می‌شوند. شکل ولوژنیک بیشتر به عنوان احشایی و نوروتروپیک طبقه‌بندی می‌شود. این بیماری معمولا با علائم تنفسی ظاهر می‌شود، اما افسردگی، اختلال افسردگی و اسهال از دیگر علائم بالینی آن است.
از آنجایی که نیوکاسل طیور (ND) علائم بالینی شبیه به آنفولانزای مرغی دارد، به همین خاطر گرفتن آزمایش برای تایید تشخیص بسیار مهم است.
لازم به ذکر است، این بیماری به ویژه در پرندگان واکسینه نشده می‌تواند کشنده نیز باشد. همچنین به دلیل گسترش سریع و نرخ بالای تلفات، صنعت طیور را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار می دهد. شیوع ND به دلیل نرخ بالای مرگ و میر و نیاز به اقدامات کنترل بیماری مانند کشتار و قرنطینه باعث خسارات اقتصادی قابل توجهی شد.
بیماری نیوکاسل یک بیماری حیوانی قابل اطلاع است، به این معنی که موارد مشکوک باید به مقامات مربوطه گزارش گردد. در صورت شیوع بیماری در یک منطقه حتما باید به سازمان بهداشت منطقه یا بهداشت جهانی حیوانات WOAH (World Organization for Animal Health) گزارش داده شود.
علائم ویروس نیوکاسل در طیور
علائم بیماری نیوکاسل در طیور متفاوت است و بستگی به عواملی همچون: سویه ویروس (the strain of the virus)، گونه پرنده آلوده، سن میزبان (پرندگان جوان حساس‌تر هستند)، عفونت همزمان با سایر ارگانیسم‌ها، استرس محیطی و ایمنی بستگی دارد. در برخی مواقع، با سویه‌های همراه با عفونت می‌تواند منجر به مرگ و میر زیاد در گله شود. برخی از گونه‌های این بیماری به سیستم عصبی، و برخی دیگر به سیستم تنفسی یا گوارشی حمله می‌کند.
بطور کل از علائم بیماری نیوکاسل در مرغ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- علائم تنفسی: نفس نفس زدن، سرفه، عطسه و رال (rales)، ترشحات بینی، تورم بافت‌های اطراف چشم و گردن
- نفس نفس زدن و تنگی نفس: پرندگان به سختی نفس می‌کشند و ممکن است دهان خود را برای تنفس باز کنند.
- سرفه و عطسه: سرفه و عطسه‌های مکرر از دیگر علائم تنفسی هستند.
- صدای غیرطبیعی در تنفس: خس‌خس سینه، خرخر کردن و ناله‌های غیرطبیعی از علائم تنفسی هستند.
- تورم چشم و اطراف آن: چشم‌ها ممکن است متورم و قرمز شوند.
- ترشحات از بینی و چشم: ممکن است ترشحات آبکی یا مخاطی از بینی و چشم پرندگان خارج شود. همچنین بافت‌های اطراف چشم و گردن متورم می‌شود.
- علائم عصبی:
- لرزش و ترمور: لرزش و اسپاسم بدن و عضلانی (muscular tremors)، به ویژه در سر و گردن، از علائم عصبی شایع است.
- فلجی: پرندگان ممکن است در بال‌ها یا پاها دچار فلجی شوند. گاهی این فلجی به طور کامل در بدن پرنده اتفاق می‌افتد.
- چرخش سر و گردن: پیچش سر و گردن (تورتیکولی)، به یک طرف یا چرخش به دور خود از دیگر علائم عصبی هستند.
- عدم تعادل و گیجی: پرندگان ممکن است تعادل خود را از دست بدهند و گیج به نظر برسند.
- افتادگی بال‌ها: بال‌ها ممکن است آویزان و افتاده باشند.
مقاله: دلایل فلجی طیور: بررسی فلجی‌های رایج در مرغ به همراه علائم و تشخیص علت
- علائم گوارشی :
- تغییر در فضله: اسهال مایل به سبز و آبکی
- کاهش اشتها و لاغری: پرندگان ممکن است از خوردن غذا امتناع کنند و لاغر شوند.
- کاهش تخمگذاری: این کاهش می‌تواند جزئی و یا حتی قطع شدن کامل تخمگذاری در مرغ تخمگذار باشد. همچنین تخم‌مرغ‌ها از نظر رنگ و ظاهر ممکن است تغییر کنند. سطح تخم‌ها غیرعادی و دارای آلبومین آبکی (watery albumen) شوند.
- افسردگی و گوشه‌گیری: پرندگان مبتلا به نیوکاسل ممکن است بی‌حال و افسرده به نظر برسند و از سایر پرندگان دوری کنند.
- مرگ و میر در گله: مرگ ناگهانی، افزایش تلفات در گله – مرگ و میر در گله متغیر است، اما می تواند به 100 درصد نیز برسد.
مقاله: راه حل برای سلامت روده طیور
سرعت و شدت انتقال ویروس نیوکاسل مرغ
ویروس نیوکاسل در تمام قسمت‌های لاشه پرنده آلوده وجود دارد. شروع این بیماری بسیار سریع است، و طی 2 تا 12 روز علائم آن پدیدار شده و در گله سریعا پخش می‌شود. هنگامی که ویروس به یک گله حساس وارد شود، ظرف 2 تا 6 روز کل گله را آلوده می‌کند. بیماری نیوکاسل یک بیماری مهم در طیور است، چرا که این ویروس به سرعت در گله گسترش می‌یابد. بخصوص در جوجه‌های جوان‌تر که حساس‌تر هستند، همچنین محیط‌های متراکم احتمال درگیری با بیماری بیشتر است.
شدت انتقال بیماری نیوکاسل به نوع ویروس و وضعیت سلامتی پرنده بستگی دارد. در سویه‌های ضعیف‌تر، بیماری ممکن است با علائم خفیف‌تری بروز کند و دوره نقاهت طولانی تری داشته باشد. از طرفی سویه‌های شدید بیماری می توانند باعث مرگ و میر بالای پرندگان در مدت کوتاهی شوند. به طوری که سویه قوی‌تر بیماری نیوکاسل ممکن است طی 24 تا 48 ساعت 100 درصد تلفات دهد.
این نکته را در نظر بگیرد که دوره کمون بیماری (از زمان آلودگی تا بروز علائم) می‌تواند از 2 تا 15 روز متغیر باشد. این ویروس می‌تواند در محیط مرغداری برای مدتی زنده بماند و از این طریق باعث آلودگی مجدد شود.
توزیع جغرافیایی بیماری نیوکاسل مرغی
این بیماری در کل دنیا وجود دارد، اما در بسیاری از کشورها کنترل شده است. تنها در بخشی از آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی هنوز ادامه دارد. با اینحال، از آنجایی که پرندگان وحشی می‌توانند ناقل این ویروس باشند، در هر مکانی که پرورش طیور صورت می‌گیرد، شیوع بیماری نیوکاسل ممکن است.
اما به طور کلی برخی عوامل درگیری با بیماری نیوکاسل را در طیور تشدید می‌کند. از عواملی که احتمال درگیری با ویروس نیوکاسل طیور را تشدید می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرورش متراکم طیور: در این مناطق، تراکم بالای پرندگان در یک مکان، احتمال انتقال ویروس را افزایش می‌دهد.
- شرایط بهداشتی نامناسب: عدم رعایت بهداشت در مرغداری‌ها، مانند عدم نظافت و ضدعفونی مناسب، می‌تواند منجر به شیوع بیماری شود.
- تهویه نامناسب مرغداری: تهویه نامناسب در مرغداری‌ها، می‌تواند باعث تجمع گازهای مضر و کاهش ایمنی پرندگان شود که این امر احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد.
- فصل‌های سرد: در فصل‌های سرد، به دلیل کاهش ایمنی پرندگان و شرایط مناسب برای رشد ویروس، احتمال شیوع بیماری بیشتر است.
تشخیص ویروس نیوکاسل طیور
تشخیص بیماری نیوکاسل مرغ به دو روش بررسی‌های علائم بالینی و هم آزمایشگاهی ممکن است. اما از آنجایی که بیماری نیوکاسل علائمی شبیه به آنفولانزای مرغی دارد، برای تایید نهایی نیاز به تست آزمایشگاهی دارد. روش‌های تشخیص آزمایشگاهی متفاوت است. در زیر ما انواع روش‌های آزمایشی را به شما معرفی خواهیم کرد:
- تستIn vivo : تست “In vivo” به معنای آزمایش‌هایی است که روی موجود زنده کامل (انسان، حیوان یا گیاه) انجام می‌شود، برخلاف آزمایش‌هایی که در محیط آزمایشگاهی (In vitro) انجام می‌شوند.
• آزمایش مولکولی PCR: واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (Polymerase Chain Reaction) است. این یک روش آزمایشگاهی برای تکثیر و شناسایی قطعات خاصی از DNA است، که به ویژه در تشخیص بیماری‌های طیور و سایر حیوانات کاربرد دارد. این آزمایش برای شناسایی DNA ویروس نیوکاسل در نمونه‌های گرفته شده از پرنده انجام می‌شود و دقت بالایی دارد. - آزمایشHI: آزمایش HI یا ممانعت از هماگلوتیناسیون (Hemagglutination Inhibition) یک تست سرولوژیکی است که برای تشخیص آنتی‌بادی‌های خاص در سرم خون استفاده می‌شود. این آزمایش برای تشخیص آنتی‌بادی‌های خاص ویروس نیوکاسل در خون پرنده انجام می‌شود.
- کشت ویروس: در این روش، ویروس از نمونه‌های بافتی (مانند ریه، روده و طحال) جدا شده و تکثیر داده می‌شود تا وجود یا عدم وجود آن تأیید شود.
- بررسی بافتی: در این روش، بافت‌های آسیب‌دیده پرنده زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند تا نشانه‌های بیماری نیوکاسل مشاهده شود
راه‌های اصلی انتقال بیماری نیوکاسل مرغ
بیماری نیوکاسل یک بیماری ویروسی بسیار مسری در طیور است که از راه‌های مختلفی منتقل می‌شود. انتقال این بیماری عمدتاً از طریق تماس مستقیم با پرندگان آلوده، ترشحات بدن آنها (مانند بزاق، مدفوع و ترشحات تنفسی) و همچنین از طریق وسایل و تجهیزات آلوده، آب و غذای آلوده و حتی از طریق هوا صورت می‌گیرد.
ویروس می‌تواند از طریق وسایل، تجهیزات، آب، غذا، کود و حتی لباس و کفش آلوده به گله سالم منتقل شود. دیگر راه‌های انتقال ویروس نیوکاسل به گله طیور شامل موارد زیر است:
- انتقال از طریق هوا: نیوکاسل مرغی می‌تواند در ذرات معلق در هوا و گرد و غبار نیز وجود داشته باشد و از طریق سرفه و عطسه پرندگان آلوده، به پرندگان سالم منتقل شود.
- پرندگان وحشی و جوندگان ناقل: پرندگان وحشی و جوندگان ناقل، نیز می‌توانند ناقل بیماری نیوکاسل طیور باشند و از طریق تماس با گله‌های اهلی، بیماری را به آنها
- انتقال از طریق ماشین‌های حمل و نقل: نیوکاسل از طریق وسایل حمل و نقل طیور آلوده، تجهیزات، کود پرنده، خوراک و آب نیز منتقل می‌شود. این ویروس تا چند هفته می‌تواند روی بدن پرندگان، کود و سایر مواد زنده بمانند.
- انتقال از طریق تخم مرغ: در برخی موارد، ویروس نیوکاسل می‌تواند از طریق تخم‌مرغ‌های آلوده (به ویژه در صورت شکستن تخم مرغ در دستگاه جوجه‌کشی) به جوجه‌ها منتقل شود.
• انتقال از طریق انسان: انسان نیز می‌تواند به عنوان ناقل مکانیکی بیماری عمل کند و با جابجایی وسایل و تجهیزات آلوده یا حتی با تماس با پرندگان آلوده، بیماری را به سایر نقاط منتقل کند.مواد حامل ویروس می‌توانند از طریق تماس با کفش و لباسهای پرسنل از پرنده یا گله بیمار به گله سالم منتقل شود.
همچنین رعایت بهداشت، ضدعفونی کردن وسایل و تجهیزات، و کنترل رفت و آمد افراد و وسایل نقلیه می‌تواند از انتقال بیماری جلوگیری کند. همچنین NDV می‌تواند در محیط و بر روی وسایل مختلف برای مدتی باقی بماند، به ویژه اگر شرایط محیطی مانند دما مناسب باشد. برخی از پرندگان، مانند کبوتران، می‌توانند ویروس را برای مدت طولانی دفع کنند. برای جلوگیری از انتقال این بیماری به گله در حال پرورش، رعایت اصول بهداشتی و قرنطینه، نقش مهمی در پیشگیری از انتقال بیماری دارد.
شیوع بیماری نیوکاسل طیور در انسان
ویروس نیوکاسل از جمله بیماری‌های زئوز (بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان) محسوب می‌شود. در واقع منظور این است که این ویروس قابل انتقال به انسان نیز است. البته نیوکاسل در انسان خفیف‌تر و محدودتر اتفاق می‌افتد. از علائم بیماری نیوکاسل در انسان می‌توان به موارد ورم ملتحمه (قرمزی چشم) اشاره کرد. البته معمولا این بیماری در کارکنان آزمایشگاه و افرادی که واکسیناسیون رو انجام می‌دهند، ممکن است رخ دهد. لازم به ذکر است که این التهاب و قرمزی چشم نیز بعد از 4 تا 7 روز برطرف می‌شود.
ایمنی زیست محیطی یا بیسکیوریتی (BIOSECURITY) مرغداری برای جلوگیری از انتشار بیماری
استفاده از تجهیزات حفاظت فردی در محیط‌های مرغداری به جلوگیری از انتقال بیماری به پرسنل کمک می‌کند. استفاده از ضدعفونی کننده‌ها قبل از ورود به هر سالن، استفاده از دستکش و لباسهای مناسب در فارم‌ها از مواردی است که می‌تواند از انتقال بیماری به پرسنل جلوگیری کند. بطور کلی برای پیشگیری از انتقال بیماری به مرغ‌ها و همچنین پرسنل رعایت نکات زیر الزامی است:
• بازدیدکنندگان را به حداقل برسانید.
• دست‌های خود را قبل و بعد از کار با مرغ بشویید.
• روکش چکمه‌های یکبار مصرف تهیه کنید.
• هنگام ورود و خروج از محوطه مرغداری لباس را عوض کنید.
• ابزار را تمیز و ضدعفونی کنید.
• به دنبال علائم بیماری باشید.
• پرندگان بیمار را فورا گزارش دهید.
درمان بیماری نیوکاسل طیور
بطور کل هیچ درمان خاصی برای بیماری نیوکاسل مرغ وجود ندارد. این بیماری یک بیماری ویروسی است که باید دوره خود را طی کند. اما شاید بتوان با استفاده از ویتامین‌ها و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها علائم بیماری را در مرغ کم و به بهبود آن کمک کرد.
در صورت شدت بیماری در یک گله، با تشخیص مرکز بهداشت کشور تحت نظرات WOAH سیاست‌های زیر انجام می‌شود:
کنترل یا قرنطینه هنگام شیوع بیماری نیوکاسل مرغ
• کشتار کلیه پرندگان آلوده و در معرض بیماری (کد بهداشت حیوانات زمینی WOAH)
• تمیز کردن و ضدعفونی کامل محل
• دفع مناسب لاشه (کد بهداشت حیوانات زمینی WOAH)
• کنترل ویروس در گله
• تخلیه مرغداری طی 21 روز قبل از جوجه‌ریزی مجدد
• اجتناب از تماس با پرندگان با وضعیت سلامت نامشخص
• کنترل دسترسی به مرغداری‌ها
• کود پرنده را طی 5 تا 6 روز مرطوب و با کیسه می‌پوشانند. گرمای حاصل ویروس موجود در کود را از بین می‌برد.
روش‌های درمان سنتی نیوکاسل مرغ
همانطور که در این مقاله و همچنین در مقاله برونشیت طیور نیز به آن اشاره شد، بطور کلی کلیه بیماری‌های ویروسی چه در انسان و چه در دام و طیور درمان ندارد. در این نوع بیماری‌ها باید دوره آنها طی شود، اما استفاده از الکترولیتها و ویتامین در آب و مواد غذایی پرنده در روند درمان کمک کند. همچنین به دلیل اینکه مرغ در دوره بیماری کم اشتها می‌شود، استفاده از هویج، دارچین، ملاس چغندر و جوش شیرین که به طعم غذا کمک می‌کند، باعث می‌شود تا اشتهای پرنده بیشتر شود. در صورت بروز عفونت ثانویه در بیمار استفاده از آنتی بیوتیک زیر نظر متخصص دامپزشک نیز توصیه می‌شود. در نهایت این مورد را نیز در نظر بگیرید، تمامی این روش‌ها برای زمانی است که بیماری نیوکاسل خفیف باشد، در صورت شدت بیماری درمان بسیار سخت و تقریبا غیرممکن است.
همچنین برای از بین بردن کودها و سطوح آلوده به راحتی می‌توان از مواد ضدعفونی کننده، بخور و نور مستقیم خورشید استفاده کرد.
در نهایت انجام اقدامات زیر برای جلوگیری احتمالی به ابتلا به ویروس نیوکاسل مرغی و کنترل بیماری نیوکاسل و همچنین دیگر بیماری‌ها بسیار مهم و موثر است:
- دور نگه داشتن گله مرغداری از جوندگان
- دور نگه داشتن مرغ از پرندگان و حیوانات وحشی
- تمیز نگه داشتن ظروف غذا و آبخوری‌ها
- رعایت اصول قرنطینه
- شستن دست‌ها پس از تماس با پرندگان
- استفاده از ضدعفونی کننده کفش‌ها قبل از ورود به سالن
پیشگیری از بیماری نیوکاسل مرغ و واکسیناسیون
بهترین و کاربردی‌ترین روش در پیشگیری از بیماری نیوکاسل واکسیناسیون است. در اکثر کشورهای تولیدکننده طیور در مقیاس تجاری برای پیشگیری از بیماری حتما واکسیناسیون انجام می‌شود. همچنین برای اینکه کشوری نشان دهد که عاری از بیماری نیوکاسل (ND) است، باید کد بهداشت حیوانات WOAH را داشته باشد. در نتیجه کلیه تولیدکنندگان طیور موظف هستند، برای جلوگیری از شیوع بیماری طبق قواعد حیوانات WOAH عمل کنند.
سازمان دامپزشکی ایران نیز یکی از کشورهای است که با سه مراجع بین المللی نظیر WHO.OIE.FAO مشارکت و همکاری دارد. به همین خاطر در ایران واکسیناسیون علیه بیماری نیوکاسل برای چه مرغ‌های تخم گذار و گوشتی اجباری است و حتی در روستاها بصورت رایگان انجام می‌شود. واکسن نیوکاسل در دو نوع ویروس خفیف شده زنده و ویروس کشته شده نیوکاسل است، که بسته به نوع واکسن به چهار روش مورد استفاده قرار می گیرد:یک تزریقی، قطره چشمی، اسپره کردن روی حیوانات و به شیوه خوراکی که اصولا در آب مصرفی جوجه ریخته می‌شود.
در نهایت انجام اقدامات زیر برای جلوگیری احتمالی به ابتلا به ویروس نیوکاسل و کنترل بیماری نیوکاسل و همچنین دیگر بیماری ها بسیار مهم و موثر است:
• دور نگه داشتن گله مرغداری از جوندگان
• دور نگه داشتن مرغ از پرندگان و حیوانات وحشی
• تمیز نگه داشتن ظروف غذا و آبخوری‌ها
• رعایت اصول قرنطینه
• شستن دست‌ها پس از تماس با پرندگان
• استفاده از ضدعفونی کننده کفش‌ها قبل از ورود به سالن
مقاله: روش صحیح واکسیناسیون طیور
انواع واکسن نیوکاسل طیور
واکسن زنده غیر بیماری‌زا جهت پیشگیری از بیماری نیوکاسل سویه V4HR (مقاوم در برابر حرارت): واکسن‌های که مقاوم در برابر حرارت هستند، ماندگاری بالاتر در دمای محیط و فارم نسبت به واکسن زنده معمولی دارند. این واکسن به سه روش قطره چشمی، آب آشامیدنی و اسپری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
واکسن زنده نیوکاسل سویه لاسوتا (Lasota): این واکسن به سه روش قطره چشمی، آب آشامیدنی و اسپری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورت که گله شما مایکوپلاسما آلوده شده است، نباید از روش اسپری استفاده کنید.
واکسن زنده نیوکاسل سویه Colone30: حاوی سویه تضعیف شده Colone30 تکثیر شده در تخم مرغ جنین دار SPF است. این واکسن به سه روش قطره چشمی، آب آشامیدنی و اسپری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورت آلودگی گله به مایکوپلاسما نباید از روش اسپری استفاده کنید.
برخی واکسن‌ها نیز ترکیبی هستند و چند نوع بیماری را در بر می‌گیرند. همانند:
واکسن زنده بیماری نیوکاسل و برونشیت عفونی سویه (لاسوتا و H120): این واکسن به سه روش قطره چشمی، آب آشامیدنی و اسپری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورت آلودگی گله به مایکوپلاسما نباید از روش اسپری استفاده کنید.
واکسن زنده بیماری نیوکاسل و برونشیت عفونی سویه ( B1 و H120): این واکسن زنده حاوی سویه B1 نیوکاسل و سویهH120 برونشیت عفونی در تخم مرغ عاری از آلودگی (SPF) کشت داده شده است. این واکسن در جوجه‌های یک روزه و جوان و حساس مصرف می‌شود. این واکسن به روش قطره چشمی یا قطره بینی، آب آشامیدنی و اسپری در دسترس است.
واکسن کشته دوگانه نیوکاسل و آنفولانزای پرندگان (تحت تیپ H9): این واکسن امولسیون شیری رنگ است. این واکسن، ویروس‌های بیشتر در گردش در ایران ژنوتیپ VII بیماری نیوکاسل و H9N2 ویروس آنفولانزا را در بر می‌گیرد.
واکسن سه گانه کشته بیماری نیوکاسل، برونشیت عفونی و سندرم افت تولید تخم مرغ برای مرغ تخمگذار
سویه لاسوتا + سویه M41+سویه AV127): این واکسن برای مرغ‌های تخمگذار مناسب است و تزریقی عضلانی یا زیرپوستی در گردن قبل از تخمگذاری تزریق می‌شود. این واکسن 4 هفته قبل از شروع تولید استفاده می‌گردد. در صورتی که واکسن زنده بیماری نیوکاسل و برونشیت عفونی، قبل از استفاده از این محصول استفاده شده باشد، اثرات ایمنی زای بهتری در گله حاصل می‌گردد.
نکته حائز اهمیت در این بخش، انتخاب واکسن مناسب است. مرغداران باید متناسب به نوع پرورش، بیماری‌های درگیر در منطقه و با توجه به سویه‌های بیشتر در منطقه جغرافیایی، واکسن مناسب را انتخاب کنند. بهتر است، برنامه ریزی برای واکسیناسیون و انتخاب واکسن زیر نظر متخصصین این حوزه انتخاب شود.
