7 دلیل مهم برای استفاده نکردن هورمون در پرورش مرغ گوشتی

تصوری در باب مرغ های گوشتی شایع شده است، که اغلب مملو از هورمون های رشد مصنوعی یا استروئیدها برای رشد و پرورش هستند. این تفکر نه تنها در ایران، بلکه در دنیا جا افتاده است. اما استفاده از هورمون ها نه تنها در ایران، بلکه در کل دنیا ممنوع شده است. جدا از این جریان، مرغداران هم نیز تمایلی به استفاده از آن در پرورش و تولید مرغ گوشتی ندارند. برای اینکه بدانیم چرا مرغداران تمایلی به استفاده از این ماده ندارند، در ابتدا باید بدانیم هورمون چیست؟ و چگونه مصرف می شود؟

هورمون چیست؟

هورمون رشد (سوماتوتروپین) ترکیبــی اســت، گلیکوپروتئینــی کــه از بخــش قدامــی هیپوفیــز تولیــد و ترشــح مــی شــود. خاصیــت اصلــی ایــن هورمــون بــا توجــه بــه خاصیــت فیزیولوژیـک مهـم آن صرفـه جویـی و یـا توقـف مصـرف گلوکــز در بــدن اســت. هورمــون رشــد بــا فعــال کــردن مکانیــزم لیپولیــز مقــدار بیشــتری اســید چــرب آزاد در اختیــار ســلول هــا قــرار مــی دهــد.
عوامــل محــرک در ترشــح هورمون پرورش مرغ گوشتی عبارتنــد از :

•شوک و تنش های عصبی
•درد
•سرما
•گرسنگی
•هیپوگلیسمی
•ورزش
•خوردن غذاهای پروتئینی و اسید آمینه آرژنین

۷ دلیل که چرا به جوجه ها هورمون داده نمی شود

دلایل زیادی برای استفاده نکردن از هورمون در پرورش جوجه های گوشتی است که ما در این بخش از مقاله به بررسی آن خواهیم پرداخت. در ادامه متوجه خواهید شد که چرا هیچ توجیه منطقی برای استفاده از هورمون ها در تولید طیور وجود ندارد.

۱. استفاده از هورمون در پرورش مرغ گوشتی غیرقانونی است.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تزریق هورمون و استروئید به پرندگان را منع کرده است. از دهه ۱۹۵۰، دولت ایالات متحده همه هورمون ها و استروئیدها را در طیور ممنوع کرده است. در حالی که ممکن است ادعا شود که گاهی اوقات استفاده غیرقانونی از هورمون ها انجام می شود.
FDA مخفف Food and Drug Administration یکی از نهادهای وابسته به وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحدهٔ آمریکا است. در واقع FDA مسئول حفظ و ارتقای سطح سلامت جامعه از طریق تنظیم و نظارت بر ایمنی مواد غذایی، مکمل‌های غذایی، واکسن و محصولات دامپزشکی و لوازم آرایشی است. مدرک FDA یک گواهینامهٔ بین‌المللی است که از طریق سازمان دارو و غذای آمریکا جهت تولیدکنندگان محصولات غذایی، دارویی و پزشکی سر تا سر جهان صادر می‌شود. این مدرک به منزله به رسمیت شناختن شرکت تولیدکننده توسط FDA، در خصوص بهداشتی بودن و سلامت عمومی محصولات آن شرکت بوده و حکم مجوز ورود محصولات آن شرکت را به آمریکا دارا است.

۲.  این هورمون ها توسط دستگاه گوارش مرغ هضم می شود

هورمــون رشد ترکیبــی پروتئینــی دارد که برخــلاف هورمــون هــای اســتروئیدی بایــد بــرای تاثیــر گــذاری تــزریق شـود. این هورمون ها در دسـتــگاه گـوارش بـوسیــله آنزیــم هــای گوارشــی هضــم شــده و کارایــی خــود را از دســت می دهــد (هماننــد انســولین کــه بــرای تاثیــر گــذاری تزریــق مــی شــود).

۳. مصرف هورمون های بدون فعالیت عضلانی بی فایده است

مـصـــرف هورمــون هــای تحریــک کننــده رشــد عضلــه، بخصــوص هورمـون رشـد، بـدون اعمـال تحریـک انقبـاض عضـلات و فعالیـت ماهیچـه ای و یـا تمریـن هـای ورزشـی بـی فایـده اســت. بــا توجــه بــه تحــرک بســیار کــم ایــن پرنــدگان و تراکــم بســیار بــالا در عمــل مصــرف آن در طیــور بــی فایــده اســت. همچنین مکانیـزم ترشـح و تولیـد ایـن هورمـون دائمـی نیسـت. جریــان ضربانــی دارد و بــا توجــه بــه تحریکاتــی کــه ذکـر شـد میـزان تولیـد و ترشـح و تولیـد ایـن هورمـون دســتخوش تغییــر مــی گــردد.

۴.تشدید استرس در پرنده و بیماری در آن

در کنار تمامی مواد ذکر شده در بالا تزریق هورمون باعث ایجاد استرس در پرنده نیز خواهد شد که باعث بیماری و ضعیف شدن پرنده می شود.
همچنین بـا توجـه بـه تاثیر گـذاری ایـن هورمـون بر متابولیسـم گلوکـز و افزایـش قنـد خـون و بـا توجـه بـه اینکـه قنـد خــون پرنــدگان چنــد برابــر پســتانداران اســت، احتمــالا ایجـاد بیمـاری هـای متابولیـک حتـی بـا دفعـات محـدود تزریــق بســیار زیــاد اســت و در عمــل ایــن کار توجیــه علمـی نـدارد.

۵.تزریق هورمون ها فوق العاده مشکل است.

باتوجــه بــه نیمــه عمــر اثرگــذاری ایــن هورمــون درطیـور کـه در حـدود ۹۰ دقیقـه اسـت بایـد بـرای تاثیـرگـذاری ایـن هورمـون هـر ۹۰ دقیقـه یکبـار تزریق شـود. همانطـور کـه بدیهـی اسـت اینـکار در سـطح صنعتـی بـه هیـچ عنـوان نـه منطقـی اسـت نـه توجیـه اقتصـادی دارد. ریسـک و تنـش ناشـی از ایـن کار بسـیار بیشـتر از فوایـد آن در افزایـش رشـد اسـت.

۶. به روز شدن و پیشرفت وضعیت پرورش مرغ های گوشتی

بهبـود وضعیـت پـرورش از جملـه سـالن های نگـه داری، شـناخت نیـازهـای تغذیـه ای و افزایـش بهداشـت وکنتـرل بیمـاری هـا از عوامـل رشـد سـریع پرنـدگان امروزی نسـبت بـه گذشـته اسـت کـه در کنـار کارهـای اصـلاحــی از لحاظ عملکـرد بـه کمـک ایـن صنعـت آمـده انـد.

۷. هزینه بالا

بــا توجــه بــه اینکــه ایــن هورمــون بصــورت انبــوه و صنعتــی بــرای طیــور تولیــد نمــی شــود، هزینــه مصــرف مقــدار جزئــی از آن، از قیمــت تمــام شــده یــک مــرغ بیشـتر خواهد شد. بطور مثال اگر ۱ میلی گرم به جوجه گوشتی هورمون داده شود، هزینه آن بسیار بیشتر از ارزش خود مرغ خواهد بود. همیـن امـر عـدم مصـرف را در ایـن سـطح توجیــه مــی کنــد.
به گفته بخش کشاورزی دانشگاه آرکانزاس، تزریق هورمون‌های به میلیون‌ها جوجه در سال بسیار ناکارآمد و پر هزینه است. در مرغداری ها هزاران مرغ وجود دارد. برای تزریق هورمون به مرغ باید هرکدام را به صورت جداگانه و دوبار در روز به هر کدام تزریق کنند. چرا که افزودن هورمون ها به غذا و آب تاثیرگذاری زیادی ندارد. همین امر موجب افزایش نیروی کار، صرف هزینه و زمان بیشتر می شود که برای مرغدار اصلا به صرفه نیست.
پس اگر در فروشگاه مواد غذایی روی بسته بندی محصول دیدید که برندی بر خود می بالد که از هیچ هورمون یا استروئید اضافه ای استفاده نکرده اند، به یاد داشته باشید که کار خاصی انجام نداده اند. همانطور که گفتیم در وهله اول اینکار غیرقانونی است، و مورد دیگر اینکار اصلا به صرفه نیست. این برچسب ها و نوشته ها جز یک تاکتیک بازاریابی و تبلیغاتی گمراه کننده نیست. شاید برای شما سوال شود، اگر شرکت ها از هورمون استفاده نمی کنند، چطور سایز جوجه های گوشتی نسبت به قدیم بزرگتر شده است؟

آیا واقعا سایز جوجه های گوشتی نسبت به قدیم بزرگتر شده است؟

قطعا جوجه های امروزی بزرگتر هستند، اما دلیل آن استفاده از هورمون یا اصلاح ژنتیکی نیست. دلیل این رشد صنعت پرورش طیور است. شرایط محیطی و همچنین توجه به تغذیه جوجه های گوشتی باعث رشد سریع در کنار کیفیت خوب گوشت شده است.
جوجه های جدید از طریق بهبود در پرورش و تغذیه، شرایط زندگی، مراقبت های دامپزشکی و سلامت کلی پرندگان بزرگتر و سالم تر پرورش می یابند.
در واقع رشد بیشتر جوجه های گوشتی جدید نتیجه منطقی پیشرفت های آهسته اما مداوم در ژنتیک، تغذیه، مدیریت و کنترل بیماری است.

شایعه مصرف هورمون از کجا شروع شد؟

طی سالهای ۱۹۴۰ تا ۱۹۵۰ میلادی در کشور آمریکا قبل از ظهور نژادهای صنعتی امروزی، نژادهای سنگین مانند کورنیش و برهما به عنوان مرغ گوشتی پرورش داده می شدند . به علت اینکه زمانی حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ روز برای رسیدن به وزن کشتار نیاز بود، گوشت جوجه های نر تردی و لطافت خود را از دست می داد و گوشتی دیرپز و نامطلوب آنهم به دلیل نزدیک شدن به بلوغ جنسی و افزایش هورمون تستوسترون در خون جوجه های نر ایجاد می شد. در این زمان برخی پرورش دهنده ها محصول جدیدی بنام کاپونز را به بازار عرضه کردند.
خروسهای تولید شده به این روش رشد کمتری داشتند، ولی لطافت، تردی و طعم گوشت آنها بهتر بود. به عبارتی مصرف هورمون در این تولیدات به دلیل بالا بردن رشد نبود، بلکه به دلیل افزایش بازار پسندی صورت گرفته بود. از سال ۱۹۵۰ به بعد سازمان غذا دارو ایالات متحده آمریکا مصرف هورمون را ممنوع نمود.
در اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی زمانی که نژادهای سریع الرشد مرغ گوشتی توسط کمپانی های اصلاح نژاد در حال تکامل بودند، یک تولید کننده مرغ در آمریکا جهت تمایز تبلیغاتی بین محصول خود و رقبا عبارت ” فاقد هورمون” را بر روی بسته بندی محصولات خود بکار برد و از آن زمان برخی شائبه ها در خصوص مصرف هورمون در تولید مرغ مطرح گردید. بعد از این جریان، در مجلات و روزنامه ها در نقاط مختلف دنیا مطالبی درباره مصرف هورمون در تولید مرغ گوشتی منتشر شد. تنها ادله ارائه شده، آنها این بود که یک جوجه یک روزه به وزن ۴۰ گرم چگونه ظرف مدت دو ماه به وزن ۲ کیلوگرم ( ۵۰ برابر ) می رسد؟

نتیجه گیری

سویه های گوشتی امروز حاصل تلاقی و کارهای اصلاحی چندین دهه گذشته در کشورهای صاحب این صنعت در دنیا در جهت تامین نیازهای پروتئینی نسل در حال افزایش است. در واقعه روش های سنتی جوابگوی نیازهای امروز نیست. به زبان ساده تر پس از چندین نسل پژوهش در زمینه پرورش و خوراک طیور گوشتی محققان و فعالان این حوزه به این نتیجه دست یافتند. در دهه هفتاد میلادی برای رسیدن به وزن ۲ کیلوگرم و نتایج امروزی نزدیک به ۷۰ روز وقت صرف می شد. نکته بسیار مهم در همین راستا پیشرفت فوق العاده علم تغذیه طی چند دهه گذشته است. کشف ریزترین و ظریف ترین نیازمندی های غذایی طیور منجر به دستیابی، نتایج خیره کننده شده است. اصلاح ژنتیکی نژادها در گرو تغذیه صحیح و دقیق، نتایج خیره کننده ای را دنبال داشته است. امروزه در تغذیه طیور حدود ۴۰ ماده مغذی بطور کمی مورد مطالعه قرار گرفته است. تنظیم جیره غذایی برای هر نژاد صنعتی مطابق با نیازمندی اعلام شده از سوی کمپانی اصلاح نژاد صورت می گیرد. این اعداد برای تمامی ویتامینها ,مواد معدنی ,انرژی ,اسیدهای آمینه ,اسیدهای چرب و پروتئین برای تمام نژادها طی هزاران آزمایش انجام شده و مرتبا محاسبه می شود. به همین شیوه متخصصین تغذیه دام با بهترین فرمول خوراک غذایی مرغ گوشتی را تهیه می کنند. همچنین در رژیم غذایی جدید از پروبیوتیک و پریبیوتیک ها نیز استفاده می کنند که باعث تقویت سیستم گوارشی و اشتهای مرغ گوشتی می شود.