آنتریت نکروتیک طیور چیست و چرا در صنعت مرغداری اهمیت دارد؟
آنتریت نکروزان، که گاهی با نام آنتریت نکروتیک (Necrotic Enteritis (NE)) نیز شناخته می‌شود، یک بیماری باکتریایی شایع و بسیار پرهزینه در طیور است. از نظر علمی این دو واژه به یک بیماری واحد اشاره دارند. این دو اصطلاح در واقع ترجمه‌های متفاوتی از یک عنوان واحد انگلیسی، یعنی “Necrotic Enteritis” هستند.
- Necrotic: به معنای نکروز یا مرگ بافت است.
- Enteritis: به معنای التهاب روده است.
بنابراین، هر دو عبارت به یک بیماری مشخص اشاره می‌کنند: التهاب روده همراه با مرگ بافت. این بیماری توسط باکتری کلستریدیوم پرفرینجنس (Clostridium perfringens) ایجاد می‌شود و به دلیل تأثیرات منفی و مخرب خود بر سلامت، رشد و بهره‌وری طیور، در سراسر جهان به عنوان یک چالش بزرگ در صنعت مرغداری شناخته می‌شود.
بیماری عمدتاً در مرغ‌های گوشتی جوان (۲ تا ۶ هفته‌ای) شایع است.، اما می‌تواند مرغ‌های تخم‌گذار را نیز به‌ویژه در دوره اوج تولید درگیر کند. علت اصلی بیماری، رشد بیش از حد باکتری کلستریدیوم پرفرینجنس در روده کوچک است. این باکتری که به طور طبیعی بخشی از فلور روده طیور سالم است، در شرایط خاص با تولید سموم قوی مانند سموم آلفا و بتا باعث تخریب و مرگ بافت‌های دیواره روده (نکروز) می‌شود.
اهمیت آنتریت نکروزان در صنعت مرغداری:
- خسارات اقتصادی سنگین: آنتریت نکروزان طیور سالانه میلیاردها دلار به صنعت مرغداری خسارت وارد می‌کند. این خسارات هم به دلیل تلفات ناگهانی و بالا در فرم حاد بیماری است و هم به دلیل کاهش پنهان و تدریجی بهره‌وری در فرم تحت بالینی.
- دو شکل بروز بیماری:
- شکل بالینی (حاد): این فرم از بیماری با علائم آشکاری مانند بی‌حالی شدید، اسهال تیره یا خون‌آلود و افزایش ناگهانی و چشمگیر تلفات (گاهی تا ۵۰ درصد) مشخص می‌شود. پرنده در این حالت اغلب دچار کم‌آبی شدید می‌شود.
- شکل تحت بالینی (پنهان): این فرم بدون علائم ظاهری، به صورت مزمن به دیواره روده آسیب می‌زند. نتیجه آن کاهش توانایی پرنده در جذب مواد مغذی است که به طور مستقیم منجر به کاهش وزن‌گیری، رشد نامناسب و افزایش ضریب تبدیل خوراک (FCR) می‌شود. این کاهش بهره‌وری، سوددهی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- شیوع دوباره بیماری: با گرایش جهانی به کاهش یا حذف آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد در خوراک طیور (به دلیل مقاومت دارویی و تقاضای مصرف‌کننده)، این بیماری دوباره به عنوان یک معضل جدی شیوع پیدا کرده است. این موضوع، اهمیت کنترل و پیشگیری از آنتریت نکروزان مرغ را دوچندان کرده و صنعت را به سمت راهکارهای جایگزین سوق داده است.
- وابستگی به سایر بیماری‌ها و عوامل: این بیماری به تنهایی رخ نمی‌دهد و اغلب با عوامل مستعدکننده مانند کوکسیدیوز، مسمومیت‌های قارچی و ضعف سیستم ایمنی ناشی از بیماری‌های ویروسی (مانند گامبورو) ارتباط دارد. به همین دلیل، مدیریت آنتریت نکروزان طیور نیازمند توجه به سلامت کلی گله و محیط پرورش است.
علائم و روش‌های تشخیص آنتریت نکروزان طیور
تشخیص به‌موقع آنتریت نکروزان مرغ برای کنترل بیماری و کاهش خسارات اقتصادی ناشی از آن حیاتی است. این بیماری نه تنها به دلیل تلفات شدید در شکل حاد خود، بلکه به خاطر آسیب‌های پنهان و طولانی‌مدت در شکل تحت بالینی، یک چالش بزرگ برای مرغداران محسوب می‌شود. علائم این بیماری به دو شکل اصلی بالینی (آشکار) و تحت بالینی (پنهان) دیده می‌شود که هر کدام نشانه‌های خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی دقیق این علائم و روش‌های تشخیصی آن می‌پردازیم تا مرغداران بتوانند به سرعت و با اطمینان، بیماری را در گله خود شناسایی کنند.
علائم آنتریت نکروزان مرغ بر اساس شدت بیماری متفاوت است. این بیماری می‌تواند به صورت حاد و ناگهانی یا به صورت پنهان و مزمن بروز کند.
شکل بالینی (حاد): این فرم از بیماری به صورت ناگهانی با تلفات شدید همراه است. علائم آن اغلب کوتاه‌مدت بوده و ممکن است قبل از مرگ پرنده به درستی مشاهده نشود. این علائم شامل موارد زیر هستند:
- افزایش ناگهانی تلفات روزانه در گله: این شایع‌ترین علامت است، به طوری که ممکن است در برخی موارد به ۵۰٪ نیز برسد.
- بی‌حالی، افسردگی و ژولیدگی پرها: پرندگان مبتلا بی‌حال، بی‌اشتها و گوشه‌گیر شده و پرهایشان ژولیده و کثیف به نظر می‌رسند.
- اسهال آبکی: مدفوع آبکی، کف‌آلود و اغلب به رنگ نارنجی یا خون‌آلود مشاهده می‌شود که باعث خیس شدن بستر می‌شود.
- کم‌آبی شدید بدن: در پرندگان تلف‌شده، کم‌آبی شدید بدن مشهود است و پوست به ماهیچه‌ها چسبیده و به سختی از آنها جدا می‌شود.
شکل تحت بالینی: این شکل از بیماری به تدریج و بدون علائم حاد پیشرفت می‌کند و شناسایی آن دشوار است، با این حال خسارات اقتصادی بیشتری دارد. علائم آن بیشتر بر عملکرد تولیدی پرنده تأثیر می‌گذارد و شامل موارد زیر است:
- کاهش رشد و وزن‌گیری: پرندگان مبتلا به دلیل آسیب مزمن به روده، نمی‌توانند مواد مغذی را به درستی جذب کنند و رشدشان کند می‌شود.
- افزایش ضریب تبدیل خوراک (Feed Conversion Ratio(FCR)): پرنده برای رسیدن به وزن مطلوب، به خوراک بیشتری نیاز دارد که باعث افزایش هزینه‌های تولید می‌شود.
- مرگ‌ومیر پراکنده: تلفات به صورت پراکنده و در طول دوره پرورش مشاهده می‌شود که اغلب با دلیل دیگری اشتباه گرفته می‌شود.
اما، تشخیص قطعی آنتریت نکروزان مرغ بر اساس مجموعه‌ای از علائم، یافته‌های کالبدگشایی و نتایج آزمایشگاهی صورت می‌گیرد. بهترین راه برای تأیید تشخیص، کالبدگشایی پرندگان تلف‌شده یا بیمار است. در این حالت، اصلی‌ترین ضایعات در روده کوچک (به‌ویژه ژژنوم و ایلئوم) دیده می‌شود:
- تورم و شکنندگی روده: روده متورم، اغلب پر از گاز و شکننده است و حاوی مایعی بدبو و قهوه‌ای رنگ است. دیواره روده ممکن است قرمزی تیره و ظاهری بسیار ملتهب داشته باشد.
- نکروز و آسیب بافتی: مخاط روده با یک غشای کاذب زرد، خاکستری یا سبز پوشیده شده که نشان‌دهنده نکروز (مرگ بافت) است. این غشای شبه‌پتو از بافت‌های مرده تشکیل شده و گاهی ظاهری شبیه “پوست درخت” پیدا می‌کند. مخاط نکروز شده اغلب از دیواره روده قابل مشاهده است.
- ضایعات در کبد و خونریزی: کالبدگشایی ممکن است احتقان شدید کبد را نیز نشان دهد که باعث تیره یا سیاه شدن آن می‌شود. در مواردی که بیماری با کوکسیدیوز همراه است، خونریزی‌های نقطه‌ای در دیواره روده مشاهده می‌شود و محتویات روده خونی و پر از گاز است.
درنهایت، کشت باکتری از محتویات روده برای شناسایی کلستریدیوم پرفرینجنس می‌تواند تشخیص را تأیید کند.
علائم و روش‌های تشخیص آنتریت نکروزان طیور
آنتریت نکروزان به ندرت به صورت خود به خودی رخ می‌دهد؛ بلکه نتیجه یک زنجیره از عوامل است که تعادل ظریف روده طیور را برهم می‌زنند و محیط را برای تکثیر بیش از حد باکتری کلستریدیوم پرفرینجنس آماده می‌کنند. در واقع، این بیماری اغلب به عنوان یک بیماری ثانویه پس از آسیب اولیه به روده ایجاد می‌شود. مهم‌ترین عواملی که در بروز این بیماری نقش دارند عبارتند از:
بیماری‌های روده‌ای: کوکسیدیوز مهم‌ترین و شایع‌ترین عامل مستعدکننده آنتریت نکروزان مرغ است. این بیماری انگلی با آسیب زدن به پوشش داخلی روده، خونریزی ایجاد کرده و پروتئین‌های پلاسما را در اختیار کلستریدیوم قرار می‌دهد. این پروتئین‌ها و بافت‌های آسیب‌دیده، منبع غذایی غنی برای رشد سریع این باکتری هستند. سایر آسیب‌های روده‌ای ناشی از انگل‌هایی مانند آسکاریدها یا ویروس‌ها نیز می‌توانند همین نقش را ایفا کنند.
عوامل تغذیه‌ای: جیره غذایی پرنده نقش حیاتی در سلامت روده دارد. جیره‌هایی با مقادیر بالای پروتئین‌های حیوانی (مانند پودر ماهی) که به خوبی هضم نمی‌شوند، بستر مناسبی برای رشد کلستریدیوم فراهم می‌کنند. همچنین، استفاده از غلاتی مانند گندم، جو و چاودار که حاوی مقادیر بالای فیبر غیرقابل هضم هستند، ویسکوزیته (غلظت) خوراک را در روده افزایش داده و هضم آن را دشوار می‌کنند. وجود مایکوتوکسین‌ها (سموم قارچی) در خوراک نیز می‌تواند به دیواره روده آسیب رسانده و آن را برای رشد باکتری کلستریدیوم آماده کند.
ضعف سیستم ایمنی: هر عاملی که سیستم ایمنی پرنده را ضعیف کند، خطر ابتلا به آنتریت نکروزان را افزایش می‌دهد. بیماری‌های ویروسی مانند گامبورو (Infectious Bursal Disease(IBD))، مارک (Marek’s Disease) و آنمی عفونی طیور (Chicken Infectious Anemia(CIA)) از مهم‌ترین عوامل سرکوب‌کننده سیستم ایمنی هستند.
مدیریت نامناسب پرورش: مدیریت ضعیف مرغداری نیز یکی از عوامل اصلی مستعدکننده است. بستر مرطوب و کثیف، شرایط ایده‌آلی برای رشد باکتری‌ها و انگل‌ها (از جمله کوکسیدیا) فراهم می‌کند. تهویه مرغداری نامناسب منجر به افزایش رطوبت و آمونیاک در سالن شده که تعادل روده را بر هم می‌زند. همچنین تراکم بالای پرنده، تغییرات ناگهانی جیره غذایی و استرس ناشی از دما، حمل و نقل یا واکسیناسیون مرغ باعث بیماری در گله می‌گردد. با مدیریت صحیح این عوامل و تمرکز بر پیشگیری، می‌توان به طور موثری از شیوع آنتریت نکروزان مرغ در گله جلوگیری کرد.
- تورم و شکنندگی روده: روده متورم، اغلب پر از گاز و شکننده است و حاوی مایعی بدبو و قهوه‌ای رنگ است. دیواره روده ممکن است قرمزی تیره و ظاهری بسیار ملتهب داشته باشد.
- نکروز و آسیب بافتی: مخاط روده با یک غشای کاذب زرد، خاکستری یا سبز پوشیده شده که نشان‌دهنده نکروز (مرگ بافت) است. این غشای شبه‌پتو از بافت‌های مرده تشکیل شده و گاهی ظاهری شبیه “پوست درخت” پیدا می‌کند. مخاط نکروز شده اغلب از دیواره روده قابل مشاهده است.
- ضایعات در کبد و خونریزی: کالبدگشایی ممکن است احتقان شدید کبد را نیز نشان دهد که باعث تیره یا سیاه شدن آن می‌شود. در مواردی که بیماری با کوکسیدیوز همراه است، خونریزی‌های نقطه‌ای در دیواره روده مشاهده می‌شود و محتویات روده خونی و پر از گاز است.
درنهایت، کشت باکتری از محتویات روده برای شناسایی کلستریدیوم پرفرینجنس می‌تواند تشخیص را تأیید کند.
مقاله: راهنمای مرغداری شامل سوالات متداول مرغداران همراه با پاسخ کامل
مقایسه آنتریت نکروز طیور با سندرم مرگ ناگهانی طیور، فلجی مرغ و آنفولانزای مرغی
علائم آنتریت نکروز، به‌ویژه در فرم حاد، ممکن است با بیماری‌های دیگری که باعث تلفات ناگهانی می‌شوند، اشتباه گرفته شود. به خصوص این بیماری، اغلب با کوکسیدیوز که مهم‌ترین عامل مستعدکننده آن است، اشتباه گرفته می‌شود و ما در مقاله مربوط به کوکسیدیوز به تفاوت‌های این دو بیماری مفصلاً پرداخته‌ایم. از همین رو، در اینجا برای تشخیص دقیق و افتراقی آن از سایر بیماری‌ها و اتخاذ رویکرد درمانی صحیح، در ادامه به بررسی تفاوت‌های آن با چند بیماری مهم دیگر می‌پردازیم.
- مقایسه با سندرم مرگ ناگهانی (Sudden Death Syndrome (SDS)): یکی از شباهت‌های اصلی آنتریت نکروز با سندرم مرگ ناگهانی مرغ، تلفات ناگهانی پرندگان است. در هر دو مورد، ممکن است پرنده بدون هیچ علامت قبلی، مرده روی بستر پیدا شود. با این حال، در آنتریت نکروز طیور، تلفات معمولاً با علائمی مانند بی‌حالی و اسهال تیره همراه است و مهم‌ترین راه تشخیص، یافته‌های کالبدگشایی است که در آن ضایعات مشخصی در روده (مانند نکروز بافت و غشای کاذب) مشاهده می‌شود. در مقابل، در سندرم مرگ ناگهانی، هیچ ضایعه مشخصی در اندام‌های داخلی دیده نمی‌شود و روده اغلب پر و سالم است.
- مقایسه با فلجی در طیور: در موارد شدید آنتریت نکروز، پرنده به دلیل بی‌حالی، ضعف و عدم تعادل شدید ممکن است زمین‌گیر و بی‌تحرک شود که این وضعیت ممکن است با فلجی اشتباه گرفته شود. اما فلجی حقیقی در طیور معمولاً ناشی از مشکلات دیگری مانند عفونت‌های ویروسی (مثل بیماری مارک)، کمبودهای تغذیه‌ای (مانند کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی) یا مسمومیت‌ها است که سیستم عصبی یا اسکلتی را درگیر می‌کنند، نه دستگاه گوارش.
- مقایسه با آنفلوانزای مرغی: در فرم فوق حاد آنفلوانزای مرغی نیز مانند آنتریت نکروز مرغ، تلفات ناگهانی و بالایی رخ می‌دهد. اما آنتریت نکروز طیور یک بیماری باکتریایی است که عمدتاً دستگاه گوارش را درگیر می‌کند و علائم اصلی آن مربوط به مشکلات گوارشی است. در حالی که آنفلوانزای مرغی یک بیماری ویروسی بسیار واگیردار است که دستگاه تنفسی را درگیر می‌کند. علائم آن اغلب شامل تورم سر، سینوزیت، تنگی نفس و خونریزی در اندام‌های داخلی است که الگوی علائم آن کاملاً با آنتریت نکروز متفاوت است.
درمان آنتریت نکروتیک مرغ
درمان آنتریت نکروتیک طیور معمولاً زمانی آغاز می‌شود که علائم بالینی بیماری در گله ظاهر شده باشد. با توجه به سرعت پیشرفت بیماری و تلفات ناگهانی، اقدام سریع برای جلوگیری از گسترش آن ضروری است. درمان معمولاً با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها صورت می‌گیرد، اما رویکردهای حمایتی نیز نقش مهمی دارند.
رویکردهای درمانی اصلی
- آنتی‌بیوتیک‌درمانی: برای مقابله با باکتری کلستریدیوم پرفرینجنس، معمولاً از داروهایی مانند باسیتراسین، پنی‌سیلین و آموکسی‌سیلین استفاده می‌شود که از طریق آب آشامیدنی به پرنده خورانده می‌شوند. همچنین، داروهای دیگری مانند اکسی‌تتراسایکلین دی‌هیدرات (oxytetracycline dihydrate (OTC)) و داکسی‌سایکلین هیدروکلراید نیز در برخی موارد مؤثر هستند. با این حال، مهم‌ترین نکته این است که انتخاب آنتی‌بیوتیک باید با مشورت دامپزشک و بر اساس حساسیت باکتری انجام شود تا بهترین نتیجه حاصل گردد.
- جایگزین‌های طبیعی و مکمل‌ها: در کنار درمان دارویی، استفاده از جایگزین‌های طبیعی می‌تواند به بهبود سلامت روده و کنترل بیماری کمک کند. استفاده از اسیدهای آلی مانند اسید فرمیک و اسید لاکتیک در آب آشامیدنی یا خوراک، به حفظ تعادل pH روده کمک کرده و محیط را برای رشد باکتری‌های مفید مناسب‌تر می‌کند. همچنین، برخی عصاره‌های گیاهی دارای خواص ضد میکروبی هستند که می‌توانند به کاهش بار باکتریایی کلستریدیوم کمک کنند.
- مراقبت‌های حمایتی: مراقبت‌های حمایتی نقش مهمی در کاهش تلفات و بهبود سریع‌تر پرندگان بیمار دارند. تأمین الکترولیت‌ها در آب آشامیدنی به جبران کم‌آبی بدن ناشی از اسهال کمک می‌کند. همچنین، کاهش هرگونه استرس محیطی مانند تراکم بیش از حد، تهویه ضعیف و تغییرات دمایی، به تقویت سیستم ایمنی پرنده و بهبودی آن کمک شایانی می‌کند.
- مدیریت در زمان شیوع: در هنگام شیوع بیماری، باید پرندگان تلف‌شده یا در حال مرگ را به سرعت از گله خارج کرد تا از انتشار عفونت جلوگیری شود. این کار به خصوص به دلیل خطر هم‌خواری یا کانیبالیسم (cannibalism) در پرندگان اهمیت زیادی دارد. همچنین، بهبود شرایط محیطی و بهداشتی سالن در کنار درمان دارویی، به کنترل مؤثرتر بیماری کمک می‌کند.
پیشگیری از آنتریت نکروتیک مرغ: بهترین استراتژی
با توجه به خسارات اقتصادی گسترده و محدودیت‌های روزافزون استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، پیشگیری بهترین و پایدارترین استراتژی برای مقابله با آنتریت نکروتیک طیور است. این بیماری نه تنها می‌تواند با تلفات بالا سودآوری گله را از بین ببرد، بلکه حتی در فرم تحت بالینی نیز با کاهش تدریجی عملکرد و افزایش هزینه‌های خوراک، زیان‌های مالی سنگینی به همراه دارد. به همین دلیل، یک استراتژی پیشگیری مؤثر و همه‌جانبه، به جای درمان پس از وقوع بیماری که اغلب هزینه‌بر و دیر است، بر حذف یا کاهش عوامل مستعدکننده تمرکز دارد. این رویکرد پیشگیرانه، سلامت کلی گله را تضمین کرده و نیاز به استفاده از داروهای درمانی را به حداقل می‌رساند.
مدیریت صحیح تغذیه
جیره غذایی نقش کلیدی در سلامت روده طیور دارد. برای پیشگیری، باید به نکات زیر توجه کرد:
- نوع و جنس خوراک (پلت یا مش): استفاده از خوراک پلت شده معمولاً بهتر از خوراک مش (آردی) است. فرایند پلت کردن با حرارت، باعث کاهش بار میکروبی خوراک و از بین رفتن برخی عوامل بیماری‌زا می‌شود. همچنین، خوراک پلت شده هضم بهتری دارد و خطر رشد باکتری‌ها در روده را کاهش می‌دهد.
- کاهش پروتئین‌های غیرقابل هضم: از جیره‌هایی با سطوح بالای پروتئین‌های حیوانی غیرقابل هضم مانند پودر ماهی اجتناب کنید.
- استفاده بهینه از غلات: در استفاده از غلاتی مانند گندم و جو که حاوی مقادیر بالای فیبر غیرقابل هضم هستند، احتیاط کنید. در صورت لزوم، از آنزیم‌های خوراکی برای بهبود هضم استفاده کنید.
- کنترل مایکوتوکسین‌ها: از خوراک باکیفیت و عاری از سموم قارچی (مایکوتوکسین‌ها) استفاده کنید.
مقاله: روش جیره نویسی
رویکردهای پیشگیری از آنتریت نکروتیک مرغ بدون آنتی‌بیوتیک
با کاهش استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها به عنوان محرک رشد، استفاده از جایگزین‌های طبیعی برای حفظ سلامت روده اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است. این رویکردها شامل:
- پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها: پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفید زنده) به تعادل فلور میکروبی روده کمک کرده و از رشد باکتری‌های بیماری‌زا جلوگیری می‌کنند. پری‌بیوتیک‌ها نیز به عنوان غذای این باکتری‌های مفید عمل کرده و به رشد آنها کمک می‌کنند.
- اسیدهای آلی: استفاده از اسیدهای آلی مانند اسید فرمیک و اسید لاکتیک در خوراک یا آب، pH دستگاه گوارش را کاهش داده و محیط را برای باکتری‌های بیماری‌زا نامناسب می‌کند.
- عصاره‌های گیاهی و روغن‌های اساسی: برخی از عصاره‌های گیاهی مانند روغن پونه کوهی و دارچین دارای خواص ضد باکتریایی قوی هستند که می‌توانند به کنترل جمعیت کلستریدیوم پرفرینجنس کمک کنند.
- آنزیم‌های خوراکی: افزودن آنزیم‌های مناسب به جیره، قابلیت هضم مواد غذایی را افزایش داده و از باقی ماندن مواد غیرقابل هضم در روده که غذای باکتری‌ها هستند، جلوگیری می‌کند.
مقاله: پروبیوتیک و پریبیوتیک طیور
کنترل عوامل مستعدکننده بیماری آنتریت نکروز مرغ
آنتریت نکروتیک طیور اغلب نتیجه یک مشکل زمینه‌ای دیگر است. بنابراین، مدیریت سایر بیماری‌ها حیاتی است:
- کنترل کوکسیدیوز: از آنجایی که کوکسیدیوز مهم‌ترین عامل مستعدکننده است، اجرای دقیق برنامه واکسیناسیون یا استفاده از داروهای ضدکوکسیدیوزی (کوکسیدیواستات‌ها) ضروری است.
- سلامت سیستم ایمنی: برای پیشگیری از بیماری‌هایی مانند گامبورو و مارک که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنند، برنامه واکسیناسیون را به دقت دنبال کنید.
مدیریت هوشمند و بهبود شرایط محیطی پرورش
شرایط محیطی استرس‌زا می‌توانند تعادل روده را برهم بزنند. به همین دلیل، مدیریت صحیح پرورش اهمیت زیادی دارد:
- هوشمندسازی مرغداری: استفاده از سیستم‌های هوشمند برای پایش مداوم دما، رطوبت، تهویه و میزان گاز آمونیاک در سالن، به کنترل دقیق‌تر شرایط محیطی کمک می‌کند. این سیستم‌های هوش مصنوعی در مرغداری با جمع‌آوری داده‌ها و ارائه گزارش‌های دقیق، به مرغدار امکان می‌دهند تا قبل از اینکه عوامل استرس‌زا باعث آسیب به گله شوند، آنها را شناسایی و برطرف کند.
- کنترل استرس: از تراکم بیش از حد پرنده در سالن پرهیز کنید. از هرگونه عامل استرس‌زای دیگر مانند تغییرات ناگهانی دما (همچون استرس گرمایی مرغ)، تهویه نامناسب یا رفتار خشن با پرندگان جلوگیری کنید.
- بهداشت بستر: بستر را خشک و تمیز نگه دارید. رطوبت بستر، محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها و انگل‌ها (از جمله کوکسیدیا) فراهم می‌کند.
- بیوسکوریتی: رعایت اصول بیوسکوریتی (امنیت زیستی) در ورودی سالن و تجهیزات برای جلوگیری از انتقال آلودگی ضروری است.
با رعایت این نکات و تمرکز بر پیشگیری، می‌توان به طور چشمگیری ریسک ابتلا به آنتریت نکروتیک مرغ را در گله کاهش داد و عملکرد تولیدی را بهبود بخشید.
مقاله: ضدعفونی و آماده سازی سالن مرغداری به بررسی دقیق شرایط آماده سازی سالن و قرنطینه کارکنان مرغداری می‌پردازد.
چالش‌ها و آینده کنترل آنتریت نکروتیک مرغ
بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۲۴ در ژورنال Animal Nutrition انجام شده، با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه افزودنی‌های خوراک، بیماری آنتریت نکروتیک طیور همچنان در بسیاری از کشورها یک مشکل جدی است.
این تحقیقات نشان می‌دهد که هیچ‌یک از این جایگزین‌ها به اندازه آنتی‌بیوتیک‌های قدیمی، ارزان، قابل اعتماد و مؤثر نیستند. دلیل اصلی این امر، تفاوت در کارایی این محصولات در محیط آزمایشگاهی و شرایط واقعی مرغداری است. نتایج موفقیت‌آمیز در محیط آزمایشگاهی همیشه در شرایط واقعی تکرار نمی‌شود و به عواملی مانند ترکیب مواد فعال محصول، نوع جیره و شرایط محیطی بستگی دارد.
با توجه به این چالش‌ها، برای کنترل پایدار بیماری، تحقیقات روی راه‌حل‌های قابل اعتمادتری مانند واکسن‌ها ادامه دارد. با این وجود، افزودنی‌های خوراک همچنان به عنوان ابزاری مهم برای بهبود سلامت عمومی روده و بهره‌وری کلی گله مورد استفاده قرار می‌گیرند.
منابع:
