همه چیز درباره فضله مرغ: از رنگ و بو تا تشخیص بیماری‌ها، افزایش سلامتی و تولید
تجزیه و تحلیل مدفوع طیور برای تشخیص بیماری
چکیده
فضله مرغ دریچه‌ای به سوی سلامت گله شما است. چرا که فضولات مرغ گنجینه‌ای از اطلاعات جامع درباره سلامتی، تغذیه و عملکرد طیور به مرغدار میدهد. با بررسی دقیق مدفوع مرغ، مرغدار می‌تواند از مشکلات سلامتی، استرس، کیفیت تغذیه و حتی شرایط محیطی آگاه شود. بر همین اساس ما در این مقاله به بررسی کامل فضله مرغ از رنگ و بو تا تشخیص بیماری‌ها، افزایش سلامتی می‌پردازیم.
فهرست مطالب
مرغداری و فضله مرغ (مدفوع طیور)
فضله مرغ، که به نام مدفوع مرغ نیز شناخته می‌شود، محصول نهایی سیستم گوارش مرغ است. مرغ در طول روز دو نوع مدفوع از بدن خود دفع می‌کند:
• مدفوع سکال (Cecal Poop)
اگر متوجه مدفوع “پودینگ مانند” بدون کلاهک اورات سفید شدید، به احتمال زیاد به مدفوع سکوم نگاه می‌کنید. پس به خاطر بوی بد این مدفوع نگران نباشید؛ چرا که این کاملا طبیعی است. مدفوع سکال از سکوم مرغ تولید می‌شود و پس از هر ۸ تا ۱۰ فضله معمولی، دفع می‌شود. این مدفوع ضخیم‌تر و چسبنده‌تر از مدفوع معمولی است. مدفوع سکال خمیری به نظر می‌رسد، بوی بدی دارد و اغلب به رنگ خردلی تا قهوه‌ای تیره هستند. در حالی که ظاهر متفاوتی دارد، اما مدفوع سکوم نشانه عملکرد صحیح دستگاه گوارش است.
• فضله معمولی یا مدفوع روده مرغ
جوجه مرغ‌ها فقط ادرار نمی‌کنند؛ بلکه آنها مواد زائد سیستم ادراری را به‌صورت اورات که کلاهک سفید بالای مدفوع است، دفع می‌کنند. دفع مدفوع از روده مرغ در طول روز بیشتر اتفاق می‌افتد. ضایعات گوارشی قهوه‌ای یا خاکستری جامد مدفوع است که معمولاً به اندازه‌ی که شکل خود را حفظ کند، سفت است. فضله مرغ از سه بخش تشکیل شده است:
• مدفوع (fecal): بخش جامد فضله مرغ که از مواد مغذی هضم نشده تشکیل شده است.
• اورات سفید (کریستالی) (white urate): بخش سفید رنگ فضله مرغ که از اسید اوریک تشکیل شده است.
• ادرار مایع (liquid urine): بخش مایع فضله مرغ که از مواد زائد متابولیکی تشکیل شده است.
فضولات طیور در حالت عادی (normal dropping) چگونه است؟
فضولات طیور در حالت عادی باید یکنواخت، بدون بو یا کم بو و نه خیلی سفت یا شل باشد. با مشاهده دقیق رنگ، بو، حجم و قوام مدفوع پرنده می‌توان به وجود احتمالی بیماری پی برد. عواملی که بر ظاهر فضولات طیور موثر است عبارتند از:
• نوع پرنده: طیور مختلف فضولات متفاوتی دارند.
• رژیم غذایی: رژیم غذایی می‌تواند بر رنگ و بو و قوام فضولات تاثیر بگذارد.
• وضعیت سلامت طیور: بیماری‌ها و مشکلات گوارشی می‌تواند ظاهر فضولات را تغییر دهد.
• استرس در طیور: استرس می‌تواند باعث شل شدن فضولات شود.
• آب و هوا: آب و هوای گرم می‌تواند باعث خشک شدن فضولات شود. گرمایی هوا باعث استرس گرمایی در طیور نیز می‌شود. همچنین سردی هوا سیستم گوارشی مرغ را برهم می‌زند.
مدفوع در پرندگان دانه‌خوار به طور معمول سبز رنگ است، زیرا دانه رنگی به مدفوع نمی‌دهد و رنگ صفراوی سبز (زرد مایل به سبز) غالب است. در صورت دانه (seed)، رنگ مدفوع مرغ تغییر می‌کند. به عنوان مثال، در صورت مصرف دان پلت، رنگ مدفوع قهوه‌ای و در صورت مصرف کلم قرمز، رنگ آن قرمز می‌شود. قوام مدفوع نیز بسته به نوع پرنده و مواد مصرفی متفاوت است. طیوری که میوه، سبزیجات و سایر غذاهای آبدار می‌خورند، فضولات آبکی‌تری دارند. همچنین استفاده از دان پلت که منجر به افزایش مصرف آب می‌شود، باعث آبکی شدن مدفوع نیز می‌شود. مشخصات مدفوع طیور سالم شامل:
• رنگ فضله: قهوه‌ای یا سفید (ممکن است مدفوع مرغ به دلیل رژیم غذایی کمی متمایل به سبز یا زرد نیز باشد.)
• شکل فضله طیور: به صورت قطعات مدور و فشرده (به صورت چسبیده بهم و محکم)
• بو فضله: فاقد بو یا بوی کم
• بافت فضله: نرم و کمی مرطوب (رطوبت زیادی در اطراف آن مشاهده نمی‌شود.)
• اندازه فضله مرغ: متناسب با جثه پرنده
راهکارهای تشخیص مشکلات سلامتی از طریق فضولات طیور
تغییر فضله مرغ می‌تواند یکی از اولین نشانه‌های بیماری باشد. به همین دلیل در صورت تشخیص کوچکترین نشانه غیرطبیعی در مدفوع مرغ با عملکرد سریع، می‌توان از شیوع بیماری یا تلفات جدی در گله جلوگیری کرد. شناخت مسیر حرکت غذا در دستگاه گوارش مرغ می‌تواند به درک ما در مورد مدفوع مرغ کمک شایانی کنند. برای شناخت دستگاه گوارش طیور از دهان تا کلواکا می‌توانید مقاله زیر را مطالعه بفرمایید.
در مقاله‌ای که در بالا برای شما قرار داده‌ایم، بیان شده که آخرین ایستگاه غذا در کلواک است. در کلواک محتوای خارج شده از روده با اورات ترکیب می‌شود. در صورت وجود تغییرات ناگهانی در رنگ، قوام و مقدار فضله طیور باید با دقت عوامل مختلف را برای حل مشکل بررسی کرد. در مرغداری‌ها تغییرات ناگهانی در کل گله در نظر گرفته می‌شود. به این معنی که شما یکباره با تغییر ناگهانی فضولات در درصد چشمگیری از گله مرغ و در عین حال، تغییرات دیگری از جمله کاهش مصرف دان گله مواجه شوید. تغییرات در فضله مرغ می‌تواند نشان دهنده مشکلات سلامتی، تغذیه یا محیطی باشد. تغییرات جزئی در تعداد محدود در طول یک روز در جوجه‌ها قابل صرف نظر کردن است، زیرا جوجه‌ها در تغذیه دان می‌توانند عادت‌های متفاوتی داشته باشند. برای تشخیص بیماری‌های مرغ از طریق مدفوع مرغداران باید موارد زیر انجام شود:
• مشاهده و بررسی دقیق فضولات: در طول روز، بستر مرغ را یک تا دوبار بررسی کنید. به رنگ، بو، شکل، بافت و اندازه فضولات توجه کنید. بطور کل در صورت مشاهده فضولات غیرطبیعی در گله مرغ، به این نکته توجه کنید، که یک مورد اتفاقی بوده، یا تکرار پذیر و در تعداد بالا رخ داده است؟
• بررسی دیگر علائم در گله: این نکته بسیار مهم است، تغییرات در مدفوع تنها یک نشانه است. برای تشخیص صحیح علت باید به تغییرات دیگر پرنده نیز دقت کرد. مواردی همچون: کاهش وزن، کاهش اشتها، بی‌حالی، ظاهر عبوس یا کاهش تولید تخم. گاهی حتی برای دستیابی به پاسخ صحیح نیاز به آزمایش و گرفتن نمونه از گله است.
• ثبت و نگهداری سوابق: به طور مرتب ظاهر فضولات را ثبت کنید تا بتوانید تغییرات را رصد کنید.
• تغییر در مدفوع پرنده همیشه به معنای بیماری نیست: عوامل دیگری مانند رژیم غذایی، استرس و محیط زیست نیز می‌توانند بر مدفوع پرنده تأثیر بگذارند.
• مشورت با دامپزشک: در صورت مشاهده هر گونه تغییر در فضولات با یک متخصص یا دامپزشک مشورت کنید.
بطور کلی فضله مرغ می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت گله به مرغدار ارائه دهد. با مشاهده دقیق فضله مرغ، مرغدار می‌تواند از موارد زیر آگاه شود:
• سلامتی مرغ: رنگ، بو و قوام فضله مرغ می‌تواند نشان‌دهنده سلامتی یا مشکلات سلامتی پرنده است.
• تغذیه مرغ: رنگ و قوام فضله مرغ می‌تواند نشان‌دهنده کیفیت تغذیه پرنده باشد.
• عملکرد مرغ: حجم و قوام فضله مرغ می‌تواند نشان‌دهنده عملکرد پرنده باشد.
• شرایط محیطی: رنگ و بوی فضله مرغ می‌تواند نشان‌دهنده شرایط محیطی مانند رطوبت و دما باشد.
مدفوع آبکی مرغ نشانه چیست
مدفوع آبکی باید به دقت بررسی شود تا مشخص شود که آیا دلیل آن اختلالات گوارشی است یا پُر ادراری (polyuria)؟ مدفوعی که درست تشکیل نشده، یا ادرار آن زیاد و آبکی یا قسمت اورات آن بیش از حد است، ممکن است نشان دهنده یک مشکل کلیوی یا مشکل متابولیک باشد. اگر مدفوع آبکی و شفاف است، مدفوع طبیعی است که مایع بیشتری در اطراف آن است. بطور کل در شرایطی که مدفوع طیور آبکی شده، موارد زیر را بررسی کنید:
• اگر فضله مرغ شامل مقدار کمی مدفوع و بیشتر ادرار مایع و کریستال‌های اورات باشد، باید بررسی کنید که آیا مرغ غذا می‌خورد یا نه؟ حتی اگر پرنده در ظرف غذا باشد، ممکن است غذا نخورد. اگر این اتفاق گاه به گاه رخ دهد، جای نگرانی نیست، اما اگر غالب شد، حتماً مشکلی وجود دارد.
• کاهش یا افزایش تعداد دفعات مدفوع یا مقدار مدفوع طیور می‌تواند نشان دهنده کاهش مصرف غذا یا تداخل در عبور طبیعی (مانند استفراغ) باشد.
این موارد می‌تواند نشان دهنده مشکل کلیوی یا مشکلات متابولیکی باشد. عواملی که موجب آبکی شدن مدفوع طیور یا اسهال می‌شود، شامل:
۱- استفاده از دوز نامناسب مواد در جیره غذایی
۲- خوراک کپک زده و فاسد
۳- برخی بیماری‌ها طیور
۴- کنترل آب و هوا
۵- مصرف نامعقول داروها
۶- تغییر ناگهانی جیره غذایی طیور
۷- استرس در طیور
غلظت مایع بیشتر در فضله می‌تواند نشان دهنده عفونت دستگاه روده نیز باشد.
اسهال آبکی مرغ ناشی از استفاده از میزان نامناسب مواد در جیره غذایی
مدفوع آبکی یا اسهال (Diarrhea) ممکن است ناشی از تغذیه باشد. مصرف زیاد مواد معدنی به ویژه پتاسیم، سدیم، سطوح اضافی منیزیم (کربنات، سولفات و اکسید)، نمک زیاد، کلسیم، سولفات یا کلرید، پروتئین بالای، ویتامین D بالا یا ویتامین A کم در جیره می‌تواند منجر به مصرف بیش از حد آب و مدفوع مرطوب شود. آب مصرفی نیز باید از نظر غلظت مواد معدنی، به ویژه سولفات و منیزیم بررسی شود.
مصرف کلسیم به صورت سنگ و آهک یا فسفات کلسیم در جیره غذایی مرغ، موجب درگیری کلیه‌ها می‌شود که می‌تواند باعث اسهال جوجه شود. در این بین جوجه‌های جوان حساس‌تر هستند. همچنین کربوهیدرات های غیر نشاسته ای (مانند رافینوز در کنجاله سویا، لاکتوز در گندم، پنتوسان ها در دانه های کوچک یا ساکارز) منجر به فضولات آبکی می‌شود.
خوراک کپک زده (MOLDY FEED)
وجود مایکوتوکسین در مواد غذایی استفاده شده در خوراک طیور ممکن است، موجب بالا رفتن رطوبت مدفوع مرغ شود. مایکوتوکسین‌ها باعث تحریک دستگاه گوارش و ایجاد تغییرات پاتولوژیک در کلیه‌ها می‌شوند. از جمله این مایکوتوکسین‌ها می‌توان به اوکراتوکسین، اوسپورین و سیترینینآ آفلاتوکسین اشاره کرد. به همین دلیل کیفیت مواد مصرفی دان مرغ بسیار حائز اهمیت است. همچنین تجهیزات نگهدارنده و جابه‌جایی دان باید به صورت دوره‌ی تمیز و ضدعفونی شود. همچنین خوراک یا مواد غذایی آلوده در نزدیکی مواد دیگر، می‌تواند بقیه تجهیزات و مواد غذایی را آلوده کند. همچنین استفاده از چربی بی‌کیفیت و فاسد منجر به فضله آبکی می‌شود.
مقاله: برای اطلاعات بیشتر از اثرات مایکوتوسین مقاله سلامت روده طیور را مطالعه فرمایید.
بیماری یکی از عوامل اسهال در طیور
بیماری یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند باعث اسهالی شدن مرغ شود. از عوامل اولیه در آسیب دیدگی مجرای گوارش همین اسهال است. از جمله بیماری‌ها که مستقیما به روده آسیب وارد می‌کند، عفونت کوکسیدیایی است. به همین دلیل استفاده از مکمل‌های ضدکوکسیدیال در خوراک طیور ضروری است، زیرا به غیر از عفونت کوکسیدیایی (coccidiosis)، منجر به آنتریت نکروزه (necrotic enteritis) و بستر مرطوب می‌شود. همچنین عفونت‌های ناشی از اشریشیا کلی (Escherichia coli)، کامفیلوباکتر ژژونی (Camphylobacter jejuni) و اسپیروکت‌ها (spirochaetes) باعث شل شدن فضله مرغ می‌شود. از عوامل ویروسی که باعث اسهال مرغ می‌شود، می‌توان به ریو ویروس و آدنوویروس اشاره کرد که جلوی جذب مواد مغذی را می‌گیرد. در صورتی که فضولات مرغ شما بسیار سفید و یکدست است، می‌تواند از علائم یک بیماری کلیوی باشد که در پرندگان مسن‌تر شایع‌تر است.
سندرم سوء هاضمه (Malaborption/maldigestion syndrome) نیز از بیماری‌های است که باعث اسهالی شدن پرنده می‌شود. ویروس‌های روده‌ای که باعث این ماجرا می‌شوند شامل: ریو ویروس، روتاویروس، انتروتوکسین های باکتریایی (bacterial enterotoxins)، E. coli، Clostridium، chostridium، وبا (cholera)، سالمونلا.
کنترل دما و رطوبت مرغداری
مقاله: تهویه مرغداری و محاسبه تهویه مرغداری مفصلا به شیوه‌های تهویه هوا در مرغداری و روش محاسبه آن پرداخته است.
مصرف نامعقول داروها
مصرف دارو برای طیور از دیگر موارد تخصصی و مهم است که حتما باید با مشورت متخصصین این حوزه یا دامپزشک انجام شود. دانستن عوارض دارویی و مصرف صحیح با دوز مناسب دارو از مقوله‌های مهم در صنعت پرورش طیور است. بطور مثال داروهایی همچون جنتامایسین (Gentamicin) و سولفونامیدها (Sulfonamide) می‌توانند عوارض کلیوی در طیور ایجاد کنند.
تغییر ناگهانی جیره غذایی طیور
تغییر در خوراک طیور باید به آهستگی و طبق اصول انجام شود. تغییر خوراک بطور مثال از استارتر به میان دان باید به آهستگی صورت گیرد. تغییر ناگهانی در خوراک، مواد خام و کیفیت فیزیکی همگی بر تعادل میکروبیوتای روده تأثیرگذار بوده و باعث استرس در پرنده می‌شود. ما در مقاله حفظ سلامت روده مرغ به بررسی کامل تمامی این موارد پرداخته‌ایم. همچنین در این مقاله توضیح داده شده که طی چند روز و چگونه تغییر خوراک تدریجی صورت گیرد. چرا که تغییر در اجزای خوراک نیز می‌تواند تعادل فلوره میکروبی روده را برهم زند. مقوله سایز هریک از اجزای دان خود یک مقوله تخصصی و مهم است. به دلیل قدرت هضم متفاوت مواد مختلف در بدن مرغ، سایز مواد مختلف (سویا، ذرت و…) در دان متفاوت است. در صورتی که سایز مواد مناسب نباشد، این مقوله ممکن است تعادل سلامت روده مرغ را برهم زند.
از موارد دیگری که به آن می‌توان اشاره کرد، دوز نامناسب مواد مصرفی در دان مرغ است. قندهای که در دستگاه گوارش مرغ سریع تخمیر می‌شون، بالا بودن پروتئین، دوز نامناسب ویتامین‌ها و فلزات سنگین (مثل روی) در خوراک از مواردی هستند که می‌توانند تعادل روده مرغ را برهم می‌زنند.
ایجاد استرس در مرغ
مدفوع سکال آبکی و کف آلود نشانه چیست
ریزش کف آلود سکوم با مقادیر زیادی اوراتهای آبکی و کف آلود قهوه‌ای احاطه می‌تواند نشانه سندرم سوء جذب، تغییرات در رژیم غذایی و آنتریت موضعی باشد.
• سندرم سوء جذب (Malabsorption syndrome) در جوجه های جوان (آدنوویروس، ریو ویروس).
• تغییرات رژیم غذایی: محتوای لاکتوز بالا در ماده غذایی در روده کوچک هضم و جذب نمی‌شود، اما توسط فلور سکوم تخمیر می‌شود.
• آنتریت موضعی (Local enteritis): کلستریدیوم، عفونت پرفرینگنس، کوکسیدیوز، آلودگی به کرم.
چگونه اسهال آبکی در طیور را درمان می کنید
در ابتدا به این نکته توجه کنید که این یک مورد اتفاقی بوده، یا تکرار شده است. در صورت تکرار مسئله سعی کنید موارد دیگر را در گله بررسی کنید. اینکه مدفوع مرغ چه رنگی است؟ بافت آن چگونه است؟ تعدد و میزان فضله چقدر است؟ آیا در آن خون می‌بینید؟ علاوه بر آن به مواردی همچون میزان غذا خوردن، لرزش، کز کردن پرنده، بی‌حالی و…. توجه کنید. مجموعه‌ای از عوامل شما را به پیدا کردن علت یاری میدهد. در صورت نیاز حتما با متخصصین این حوزه و دامپزشک مشورت کنید.
تغییر رنگ مدفوع مرغ نشانه چیست| راهنمای تشخیص بیماری از طریق فضله مرغ
تغییر رنگ مدفوع طیور یکی از مواردی است که باید به آن به عنوان یک نشانه توجه کرد. هر رنگ مدفوع می‌تواند نشان از بیماری یا رژیم نادرست در گله باشد. دانستن اینکه هر رنگ نشانه از چه بیماری‌های است، می‌تواند به مرغدار کمک کند. در واقع تغییرات ناگهانی در رنگ مدفوع ممکن است به مشکلات گوارشی یا اختلالات دیگر اشاره کند. به همین دلیل دانستن اینکه تغییر رنگ مدفوع طیور نشان از چه عاملی دارد، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد:
• مدفوع سبز مرغ: می‌تواند نشان دهنده عفونت‌های باکتریایی، انگل‌ها، بیماری‌های کبدی یا رژیم غذایی نامناسب باشد.
• مدفوع قهوه ای روشن طیور : می‌تواند نشان دهنده کمبود آب بدن یا مشکلات گوارشی باشد.
• مدفوع زرد مرغ: می‌تواند نشان دهنده مشکلات کبدی یا کیسه صفرا باشد. مدفوع مرغ زرد، کف آلود یا چرب می‌تواند نشانه انگل‌های داخلی (کرم ها، کوکسیدیوز) عفونت، (باکتریایی یا ویروسی) رژیم غذایی پر پروتئین یا اختلال عملکرد کلیه باشد.
• مدفوع قرمز طیور: می‌تواند نشان دهنده خونریزی داخلی، مسمومیت با سرب یا مشکلات کلیوی باشد.
• مدفوع سیاه مرغ: می‌تواند نشان دهنده خونریزی گوارشی یا مسمومیت با فلزات سنگین باشد.
همچنین ما براساس کتاب سلامت مرغ فایل PDF راهنمای تشخیص بیماری از طریق فضله مرغ برای شما تهیه کرده‌ایم. البته توصیه اکید ما در نهایت مشورت با یک متخصص یا دامپزشک برای تصمیم‌گیری نهایی و درمان گله مرغ است.
مقاله: فایل PDF راهنمای تشخیص بیماری از طریق فضله مرغ به همراه نشانه ها و حدس بیماری
مدفوع سبز رنگ طیور نشانه چیست
• فضله مایل به سبز روشن نشانه تغییرات ناگهانی شرایط محیطی است.
• اگر فضله با ادرار سبز، همراه با مدفوع کم و اوره متراکم مخاطی کم است، علت آن می‌تواند عوامل زیر باشد:
o بیماری‌های سیستمیک: همچون عفونت E. coli. بیماری نیوکاسل، برونشیت عفونی، لوکوسیتوزونوز، کوریزا، CDR، آنفولانزای پرندگان، لکوز لنفوئیدی.
o اختلال در عملکرد کبد و ترشح غیرطبیعی صفرا: مایکوتوکسین ها، کبد چرب، فلزات سنگین.
o گرسنگی بلند مدت ناشی از: عفونت، عوامل استرس زای حاد (واکسیناسیون، دارو، دمای محیط).
اگر مدفوع مرغ قرمز باشد نشانه چیست؟ رنگ قرمز مدفوع نشانه خون است؟
اگر در مدفوع خون دیده شود، معمولا از کلواک یا مجرای تخمک است. معمولا این اتفاق برای طیور ماده که با مشکل دفع تخم مشکل دارند، پیش می‌آید. التهاب شدید در کلواک، زخم یا تومور نیز می‌تواند مسبب این بیماری باشد. از علائم دیگر این بیماری، زور زدن پرنده هنگام دفع، بافت دانه در اطراف دریچه و کلواکا و رنگی مشابه توت فرنگی است. همچنین دیدن قطرات نارنجی از ترشحات مخاطی روده در مدفوع می‌تواند هم به دلیل بیماری در دستگاه گوارش، یا به دلیل مایکوتوکسین و سموم در غذای مصرفی باشد.
• بیماری دستگاه گوارش: انتریت نکروزه (کلستریدیوم پرفرنجنس)، سالمونلا تیفی موریوم، کوکسیدیا، آسکاریدها، ویروس روده (ویروس مشابه توروویروس)، هیستومونیازیس.
• دیس باکتریوز: عدم تعادل میکروبی.
• مایکوتوکسین: آفلاتوکسین، فومونیزین ها، استریگماتوسیستین، اکراتوکسین و سموم تعریف نشده پنی سیلیوم.
• آسیب سمی: چربی‌های اکسیده، فاسد، آمین های بیوژنیک.
وجود خون در ادرار مرغ یا اورات (متفاوت از خونی بودن مدفوع است) نشان دهنده اختلال یا مسمومیت در کلیه، به ویژه مسمویت به فلزات سنگین همچون سرب است.
مدفوع سفید رنگ طیور نشانه چیست؟ اورات زیاد فضله مرغ نشانه چیست؟
گاهی اوقات، پرندگان مبتلا به اختلال روده ممکن است به دلیل وجود مخاط بیش از حد، یک پوشش خاکستری روی قسمت مدفوع داشته باشند. هنگامی که یک پرنده به بیماری پانکراس مبتلا می‌شود، مدفوع آن حجیم‌تر و به رنگ سفید تا خاکستری (فرم شبیه به پاپکرون) در می‌آِید. از طرفی اورات فضله باید سفید رنگ باشد. اگر اورات زرد یا سبز نئون باشد، ممکن است ، نشان هپاتیت باشد. از طرفی فضله پلیوریک (Polyuric Dropping) که حاوی میزان زیادی مدفوع خمیری است، با اورات سفید تا شیری رنگ، یا فضله با اورات سفید احتمال موارد زیر را میدهد:
• بیماری کلیوی: عفونت های ویروسی (برونشیت عفونی)، عفونت های باکتریایی.
• بیماری ایمنی: بیماری بورس عفونی، لوکوز لنفاوی. مواد تشکیل دهنده کپک زده: مایکوتوکسین (آفلاتوکسین، اکراتوکسین).
• سایر بیماری‌ها: کرم، کوکسیدیوز، توکسوپلاسموز
• استفاده بیش از حد از داروها: مصرف بیش از حد سولفات، جنتامایسین
• مصرف فلزات سنگین: (روی، سرب) هضم و جذب نمی‌شوند.
• تغییرات رژیم غذایی: ترکیبی از سطوح بالای کلسیم، ویتامین D بالا، ویتامین A کم، پروتئین جیره بالا در جیره (به خصوص در مرغ مسن‌تر)،
• تغییرات رفتاری: عدم نوشیدن آب، هیجان، استرس.
مدفوع زردرنگ طیور نشانه چیست؟
مدفوع زرد به خودی خود مشکلی نیست. معمولاً فقط به دلیل خوردن دانه‌های زرد اینگونه می‌شود. اما اگر فضله جوجه‌ها اسهال زرد می‌شود، این نشانه‌ای از موارد زیر است:
• مشکلات مربوط به کبد یا کیسه صفرا: کبد نقش حیاتی در تنظیم مواد شیمیایی و پردازش سموم در خون در بدن مرغ دارد. شیره صفرا تولید می‌کند و کلسترول، هورمون‌ها و داروها را دفع می‌کند. هرگاه چیزی فرآیند استاندارد کبد را مختل کند، تغییر رنگ زرد یک پیامد رایج است. بطور کل رنگ زرد مدفوع طیور می‌تواند ناشی از:
o عفونت باکتریایی: مانند سالمونلا، ای.کلی و کلستریدیوم
o عفونت انگلی
o عفونت قارچی
o عفونت ویروسی: مانند آدنوویروس که منجر به هپاتیت انکلوژن می‌شود.
o مسمومیت غذایی
o کمبود ویتامین A
عفونت‌های باکتریایی، ویروسی به دلیل ایجاد التهاب و تورم در کبد می‌تواند باعث زرد شدن رنگ فضله طیور شود. در شرایط عفونت‌های شدید، کل کیسه صفرا به رنگ زرد خردلی در می‌آید.
از طرفی اگر مدفوع مرغ زرد، کف آلود یا چرب بود، دلیل آن می‌تواند انگل‌های داخلی (کرم‌ها، کوکسیدیوز) عفونت (باکتریایی یا ویروسی)، رژیم غذایی پر پروتئین یا اختلال عملکرد کلیه باشد. همانطور که قبلا گفته شد، برای تشخیص دقیق باید موارد و تغییرات دیگر در گله را با دقت مشاهده و بررسی کرد. در صورت نیاز آزمایش‌های لازم را انجام داد. در نهایت هپاتیت انکلوژن بادی یک بیماری ویروسی در جوجه ها است که توسط آدنوویروس ایجاد می شود. باعث مرگ ناگهانی جوجه‌ها می شود و از هر ۱۰ مرغ در گله ۱ مرغ را می‌کشد.
بوی بد مدفوع مرغ نشانه چیست؟
بوی نامطبوع یا تغییر در بوی مدفوع ممکن است به وجود عفونت یا بیماری اشاره داشته باشد.
• بوی تند: اسهال، عفونت‌های روده‌ای
• بوی ترش: قارچ، کپک
• بوی گندیده: عفونت‌های شدید، نکروز
چگونه مدفوع مرغ را بررسی کنیم؟
روزانه مدفوع گله را یک تا دوبار بررسی کنید. در بررسی به موارد زیر توجه کنید:
• رنگ فضله: تغییرات ناگهانی در رنگ مدفوع ممکن است به مشکلات گوارشی یا اختلالات دیگر اشاره کند.
• فرم فضله: تغییرات در فرم مدفوع نیز ممکن است نشانگر مشکل در گله باشد.
o اسهال: مدفوع نرم و آبکی می‌تواند نشان دهنده عفونت های باکتریایی، انگل‌ها، ویروس‌ها یا مشکلات گوارشی باشد.
o یبوست: می‌تواند نشان دهنده کم آبی بدن، انسداد روده یا مشکلات کلیوی باشد.
• حجم مدفوع: حجم مدفوع پرنده باید مطابق با جثه آن باشد. مدفوع بیشتر یا کمتر خود یک نشانه است که باید بررسی شود.
• وجود مواد زائد در مدفوع: بطور مثال وجود ذرت یا دیگر مواد در مدفوع، که موجب فرسایش سنگدان، سندرم سوء جذب در طیور (Malabsorption Syndrome MAS) و سندرم تاخیر رشد عفونی (infectious stunting syndrome) می‌شود. به‌علاوه ممکن است فضولات حاوی مواد مختلفی از جمله پتانسیل‌های تغذیه‌ای ناهضم شده، املاح معدنی و مواد زائد باشند. از دلایل این وجود مواد خوراکی و مصرفی در فضله طیور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
o آسیاب مواد درشت‌تر از حد معمول برای گله
o افزایش میزان نمک در خوراک مرغ
o تهویه نامطلوب سالن
o وجود استرس در گله
o دان نامرغوب – استفاده از روغن و چربی فاسد و بی کیفیت
o بروز کوکسیدیوز در گله
o کم شدن فلور باکتری روده
o وجود عفونت قارچی و ویروسی
برای کم کردن مشکلات و بیماری‌ها روده طیور چه باید کرد؟
برای کاهش و جلوگیری از موارد ذکر شده هر مرغدار در مرغداری خود باید به موارد زیر توجه کند:
• بررسی و کنترل دما و تهویه مرغداری
• واکسیناسیون لازم گله: در برابر بیماری‌های همچون نیوکاسل، آنفولانزای مرغی، برونشیت و…
• توجه به سلامت روده مرغ: رشد صحیح و سلامت دستگاه گوارش، استفاده از پروبیوتیک‌ها در دان مرغ
• توجه به رژیم غذایی و تغذیه مرغ: استفاده از دان مرغوب و با کیفیت
زمانی که مدفوع غیرطبیعی است چه باید کرد؟
در صورت مشاهد مدفوع غیرطبیعی و آبکی باید به کلیه موارد توجه کرد، که آیا علائم دیگری نیز وجود دارد؟ با در نظر گرفتن نشانهها و گاهی گرفتن آزمایش از پرنده، می‌توان عامل را شناسایی کرد.
منبع:
این مقاله به همت هما بهرام پرور و تیم تولید محتوای جهان کاوه افق خزر، تولیدکننده انواع خوراک دام و طیور تهیه شده است. امید است که این مقاله بتواند هر چند کوچک کمک کننده در صنعت پرورش دام و طیور باشد.
پست‌های مرتبط
ویروس بیماری مارک – علت-تشخیص – درمان
بیماری مارک یکی از شایع‌ترین عفونت‌های پرندگان است. در صورت درگیری پرنده به علائم بالینی مارک، قابل درمان نیست. اما
سندروم آسیت طیور و روش‌های درمان و پیشگیری
آسیت طیور (Ascites)، یک بیماری در جوجه‌های گوشتی است که در جهان به ویژه مناطق مرتفع زیاد ظهور می‌کند. اگر