مهمترین و پر استفاده‌ترین فرمول‌ها و روابط تخصصی پرورش طیور به همراه فایل اکسل
فرمول ها و روابط تخصصی طیور با فایل اکسل | محاسبات مرغداری
چکیده
شناخت فرمول‌ها و روابط تخصصی طیور به تولیدکنندگان کمک می‌کند تا عملکرد گله خود را در طول دوره رصد کنند. چرا که این محاسبات به پرورش‌دهندگان طیور و مرغداران کمک می‌کند تا مشکلات را در طول پرورش شناسایی کنند. در این مقاله ما به بررسی فرمول‌ها بطور کامل پرداخته‌ایم. در نهایت فایل اکسل محاسبات به همراه عملکرد دوره در اختیار شما قرار داده شده است. رفرنس اصلی برای نوشتن فرمول‌ها این مقاله کاتولوگ شرکت آویژن بوده است
فهرست مطالب
تعریف و طریقه محاسبه میانگین وزن گله (Average Body Weight)
برای رسیدن به عدد میانگین وزن گله مرغ تنها نیاز به ترازو مناسب برای وزن کردن مرغ است. پس از آن تنها گرفتن مرغ‌ها به‌صورت رندم و وزن‌گیری آنها است. معمولا هر ۷ روز به‌صورت تصادفی ( رندم ) بین ۱ تا ۱٫۵ درصد جوجه‌ها در سالن وزن می‌شوند. برای اینکار چراغ‌ها را خاموش می‌کنند تا به پرنده استرس وارد نشود، بعد از چند نقطه سالن به‌صورت رندم جوجه‌ها را انتخاب و وزن می‌کنند. زمانی که جوجه‌ها کوچکتر هستند، آنها را در یک جعبه گذاشته و وزن می‌کنند. در پایان تمامی اعداد وزن گیری شده با هم جمع کرده، و تقسیم بر تعداد کل جوجه‌های وزن شده می کنیم. عدد به دست آماده برابر با میانگین وزن گله است.
تعداد قطعه مرغ وزن شده / وزن مرغ توزین شده = میانگین وزن گله
همچنین در پایان کار و هنگام فروش، وزن‌گیری توسط باسکول‌های وزن‌گیری ماشین انجام می‌شود. در این روش یکبار ماشین خالی روی باسکول قرار گرفته و وزن آن اندازه گرفته می‌شود. در دفعه بعدی وزن ماشین پس از بارگیری مرغ‌ها اندازه گیری می‌شود. از تفاضل این دو وزن‌گیری، وزن کل جوجه‌ها داخل ماشین به دست می‌آید. در نهایت مجموع کل وزن‌گیری‌های انجام شده جوجه‌ها تقسیم بر تعداد کل مرغ‌های موجود در سالن مرغداری می‌شود. این عدد در واقع نشان دهنده میانگین وزن گله در سن کشتار است که برای بدست آوردن ضریب عملکرد آن دوره پرورش بسیار مهم است.
تعریف و طریقه محاسبه یکنواختی وزن گله طیور (Flock Weight Uniformity)
یکنواختی وزن گله یک اندازه گیری استاندارد و هدفمند است و به طور بالقوه می‌تواند به عنوان یک شاخص رفاه استفاده شود. یکنواختی وزن گله (Flock weight uniformity) نسبت تعداد طیوری که در محدوده بین ۱۰ درصد بالاتر و ۱۰ درصد پایین‌تر از میانگین وزن گله (body weight) بر تعداد کل گله است. هرچه این عدد بزرگتر باشد، نشانه گله یکنواخت‌تری است. در واقع یکنواختی، معیاری جهت سنجش تفاوت اندازه پرندگان یک گله است.
یکنواختی ضعیف گله (به عنوان مثال، CV بالا) می‌تواند نشان دهنده کاهش رفاه حیوانات ، مشکلات عمومی مرغداری یا مدیریت، یا مشکلات سلامتی پرندگان باشد. یکنواختی ضعیف ممکن است همچنین می‌تواند به عواملی همچون لنگش یا بیماری مرغ، مشکل دسترسی غذا و آب در طولانی مدت باشد. یکنواختی یک گله مرغ تحت تاثیر عواملی همچون:
• شرایط جوجه کشی و آغازین (brooding and quality of start)
• بیماری‌ها
• فضای دانخوری (فیدر) برای دستیابی به دان یا خوراک
• تراکم مرغداری و تلاش برای حفظ حیات
• سرعت توزیع خوراک و تجهیزات تغذیه
• برنامه تغذیه – مقدار خوراک توزیع شده در طول روز
• تفکیک گروه‌های وزنی (separation in weight groups)
طریقه محاسبه یکنواختی گله به شیوه زیر است:
ابتدا به صورت تصادفی ۱۰ درصد گله را تک به تک وزن می‌کنیم. پس از آن میانگین وزن گله را محاسبه می‌کنند. درصد به میانگین وزن گله یکبار اضافه و یکبار کم می‌کنند. وزن هر جوجه‌ای که بین این دو عدد (۱۰درصد بالا و ۱۰ درصد پایین تر از میانگین) باشد، در شرایط بین رنج استاندارد وزن یکنواخت است. در عوض هر جوجه‌ی که خارج از این عدد باشد، در قسمت انحراف از استاندارد یکنواختی گله قرار دارد. برای محاسبه درصد یکنواختی گله طیور باید تعداد جوجه‌های که در استاندارد وزن یکنواخت هستند، بر تعداد کل جوجه‌های وزن‌گیری شده تقسیم و درنهایت در ۱۰۰ ضرب کرد.
تعداد کل وزن‌گیری شده / تعداد طیور با وزن بین رنج استاندارد = درصد یکنواختی گله طیور
در اینجا شما می‌توانید آموزش روش محاسبه یکنواختی گله در اکسل را مشاهده فرمایید.
فرمول ضریب تبدیل مرغ یا نرخ تبدیل غذا (FCR)
ضریب تبدیل خوراک (Feed conversion ratio) نسبت ورودی به خروجی است. در واقع نسبت تبدیل خوراک تعداد واحدهای خوراکی را که یک حیوان برای تولید یک واحد محصول در یک چرخه رشد استفاده می‌کند. برای حیواناتی که به منظور تولید گوشت پرورش می‌یابند، FCR خوراک مورد نیاز برای افزایش یک کیلوگرم وزن بدن حیوان(یا پوند) است.
ضریب تبدیل خوراک یک گله گوشتی (ضریب تبدیل مرغ گوشتی) برابر است با مقدار غذای مصرفی بر وزن پرنده زنده. برای مثال اگر ۱۰ مرغ وزنی برابر ۳۱۴۸۰ گرم دارد و ۳۶۸۰۷ گرم دان مصرف کرده‌اند، نرخ تبدیل خوراک آنها ۱٫۱۶۹ است.
ضریب تبدیل یا نرخ تبدیل خوراک پایین بهتر است. چرا که به این معناست که مرغ با مصرف غذایی کمتر، گوشت بیشتری تولید کرده است.
وزن پرنده زنده / مقدار غذای مصرفی = ضریب تبدیل خوراک مرغ گوشتی
برای مرغ تخم گذار نسبت تبدیل (FCR) برابر است با مقدار خوراکی که طیور برای تولید یک کیلوگرم تخم مرغ (یک پوند تخم مرغ) یا یک دوجین تخم مرغ نیاز دارند.
وزن پرنده زنده / کل تخم‌مرغ تولید شده = ضریب تبدیل مرغ تخمگذار (هر دوجین تخم مرغ)
همچنین برای محاسبه ضریب تبدیل خوراک FCR به طریق آنلاین روی لینک کلیک کنید. پایان یک چرخه پرورش فرصت خوبی برای انجام ترازنامه فنی-اقتصادی چرخه با در نظر گرفتن پارامترهای زیر است:
FCR فنی (The technical FCR)، مقدار کل خوراک مصرف شده تقسیم بر تعداد حیواناتی است که از مرغداری خارج شده‌اند. در واقع ضریب تبدیل فنی بهره‌وری یک مزرعه را با تمام حیواناتی که به کشتارگاه رسیده‌اند و هم حیواناتی که به دلیل عوامل مؤثر بر مرگ و میر تلف شده‌اند را نشان می‌دهد. در بخش زیر ما فرمول‌های ضریب تبدیل اقتصادی و ضریب تبدیل فنی را برای شما قرار داده‌ایم:
تعداد حیوانات خارج شده از فارم / کل وزن خوراک مصرفی = FCR فنی
FCR اقتصادی (The economic FCR) چه مقدار از خوراک مصرف شده یک حیوان به گوشت تبدیل شده است. یعنی وزن گوشت ضبط شده از وزن کل کسر می‌شود. یعنی FCR اقتصادی دقیقاً نشان می‌دهد که پس از برداشتن استخوان‌ها و سایر قسمت‌های غیرخوراکی حیوان، چه مقدار خوراک به گوشت تبدیل می‌شود.
وزن گوشت بعد از کشتار طیور / کل وزن خوراک مصرفی = FCR اقتصادی
FCR اصلاح شده (The corrected FCR at fixed weight) در وزن ثابت میانگین نسبت گله‌های مختلف است، با توجه به اینکه همه آنها با وزن یکسان ذبح شده‌اند. به عبارت دیگر، همه این حیوانات از طریق محاسبات به یک وزن پایین می‌آیند.
FCR اصلاح شده در سن ثابت (The corrected FCR at fixed) با تخمین وزنی که این جوجه‌ها ممکن است در همان سن به آن رسیده باشند، بسته به آنچه که مصرف کرده‌اند، تعیین می‌شود.
Adjusted FCR چیست؟
Adjusted FCR یا نسبت تبدیل خوراک تنظیم شده برای مقایسه FCR گله با FCR که شرکت تولیدکننده آن سویه (یا شرکت تولیدکننده دان) برای وزن مشخص اعلام کرده است. بطور مثال اگر گله‌ای به وزن سنگین‌تری برسد، نسبت تبدیل خوراک (FCR) بالاتری خواهد داشت. اگر می‌خواهید یک مقایسه FCR انجام دهید، باید عدد را تنظیم کنید تا تخمین بزنید که FCR در همان وزن چقدر بوده است. FCR تنظیم شده یک محاسبه مفید برای اندازه‌گیری عملکرد یک گله در برابر وزن هدف است. همچنین در هنگام مقایسه‌های نژادی محاسبه آن مفید است، زیرا می‌توان آنها را در یک وزن هدف خاص تجزیه و تحلیل کرد. در واقع این عدد شاخص مهمی برای بهره‌وری و سلامت جوجه است. FCR تنظیم شده نشان‌دهنده این است که دریافت غذا و موادمغذی به جوجه مرغ‌ها درست اتفاق افتاده است یا نه؟ فرمول ضریب تبدیل تنظیم شده به شرح زیر است:
Factor / (وزن واقعی بدن – وزن هدف) + FCR واقعی = FCR تنظیم شده
Factor بنا به واحد اندازه‌گیری، باید از ضریب ۱۰ پوند، ۴٫۵ کیلوگرم یا ۴۵۰۰ گرم استفاده شود. طبق کاتالوگ راس، FCR واقعی (Actual) میانگین وزن گله است.
تفاوت FCR با Adjusted FCR
در بخشی از مقاله تأثیر فناوری مدرن بر عملکرد جوجه‌های گوشتی و شاخص‌های اقتصادی ژورنال علوم حیوانی ایتالیا از انتشارات تیلور، تفاوت FCR با Adjusted FCR اینگونه بیان شده است: ” FCR نشان دهنده مقدار خوراک مصرفی برای تولید یک کیلوگرم وزن جوجه زنده است، که عامل اصلی کاهش هزینه تولید است (مارکو et al. 2013). برای محاسبه FCR تصحیح شده (adjusted FCR) در وزن مشخص (بطور مثال ۲٫۶ کیلوگرم) لازم است تا بین جوجه‌ها با وزن‌های مختلف و همچنین فارم جوجه گوشتی قیاس صورت گیرد. (لیانگ و همکاران ۲۰۱۳؛ Aviagen 2014). ” به عنوان مثال فرض کنید طبق کاتالوگ مصرفی دان در ۲۱ روزگی وزن جوجه باید به عدد ۹۲۵ با ضریب تبدیل ۱٫۲۴ می‌رسید. اما وزن جوجه شما ۹۰۰ با ضریب تبدیل ۱٫۲۷ شده است. ضریب تبدیل تصحیح شده به شما نشان می‌دهد که اگر وزن جوجه شما ۹۲۵ گرم می‌بود، ضریب تبدیل آن ۱٫۳۸ می‌شد.
محاسبه ضریب تغییرات گله مرغ (CV)
CV مخفف کلمه Coefficient of variation به معنای ضریب تغییرات است. در واقع CV میزان انحراف از استاندارد گله (Standard Deviation) بر میانگین وزن گله (BW) (یا مقادیر پراکندگی در اطراف میانگین وزن استاندارد گله) است. انحراف معیار (Standard Deviation) سنجشی است که نشان می‌دهد چه مقدار مقادیر مجموعه‌ی داده‌ها از میانگین منحرف شده‌اند. بدست آوردن انحراف از معیار به روش دستی کمی پیچیده است،با اینحال شما می‌توانید طریقه محاسبه انحراف از معیار را در سایت ویکی‌پدیا مطالعه فرمایید. اما طریقه محاسبه انحراف از معیار در اکسل بسیار ساده است، تنها کافی است از تابع STDEV برای مقادیر خود استفاده کنید.
عدد استاندارد انحراف از معیار گله‌ی مرغ گوشتی با متوسط وزن ۲۵۵۰ گرم، حول و هوش ۲۵۰ گرم است. در نتیجه ضریب تغییرات آن ۹٫۸۰ درصد می‌شود. در نهایت فرمول ضریب تغییرات CV برابر است با:
۱۰۰ * (متوسط وزن گله / انحراف از استاندارد) = CV%
هرچه عدد CV بزرگتر باشد، یعنی تنوع وزن در گله بیشتر، و هرچه این عدد کمتر باشد، یعنی گله رشد یکدست‌تری داشته است. برای دستیابی به متوسط وزن گله، به صورت تصادفی ۱۰ درصد گله را تک به تک وزن می‌کنند. پس از آن میانگین وزن گله را محاسبه می‌کنند. در نهایت ما ویدیو روش محاسبه انحراف از معیار (SD) و ضریب تغییرات (CV) را به طریق دستی برای شما قرار داده‌ایم.
محاسبه ماندگاری گله مرغ (Livability) و فرمول درصد تلفات مرغداری(Mortality)
ماندگاری یا زیست پذیری عبارت یا اصطلاحی است که برای توصیف تعداد بازماندگان در یک گله استفاده می‌شود. نقطه مقابل قابلیت زندگی، مرگ و میر یا تلفات (Mortality) است که اصطلاحی است که برای توصیف تعداد حیواناتی که در یک گله می‌میرند. ماندگاری و تلفات در سطح گله محاسبه می‌شود و به صورت درصد نشان داده می‌شود. تلفات (Mortality) در ابتدای دوره تولید مرغ تخمگذار تا زمانی که اوج تولید تخمگذاری بیشتر است. همچنین در پایان دوره مرگ و میر نیز با رسیدن به پایان دوره تخمگذار کمی افزایش می یابد. میانگین مرگ و میر حدود ۱ درصد در ماه است، افزایش ۰٫۵ درصدی چندین هفته متوالی می‌تواند نشان دهنده یک مشکل باشد. بطور میانگین مرغ های تخمگذار بین ۰٫۷ تا ۰٫۸ درصد، طی یک دوره ۴ هفته‌ای تلفات دارند. همچنین در مرغ گوشتی درصد ماندگاری بین ۹۷ تا ۹۸ درصد نرمال است. این یعنی تلفات بین ۲ تا ۳ درصد مورد خاصی ندارد.
تعداد پرندگان از ابتدا /۱۰۰ * تعداد طیور سالم در پایان دوره(فروخته شده) = درصد ماندگاری گله
محاسبه شاخص کارایی تولید مرغداری (PEF)
در دنیا از شاخص کارایی (اثرگذاری) تولید(Production Efficiency Factor) برای مقایسه عملکرد گله‌ها در طیور استفاده می‌کنند. این مقدار به عواملی همچون وزن زنده، سن، قابلیت زنده بودن و بازده خوراک بستگی دارد. به همین دلیل هرگونه اثر نامطلوب مرتبط به سلامت، استرس محیطی و کیفیت غذا و شرایط اقلیمی بر PEF اثرگذار است. هرچه این شاخص بزرگتر باشد نشان‌دهنده مدیریت مناسب گله و سود‌آوری بیشتر است. از عدد ۱۰۰ به بالا نشان‌دهنده شرایط مطلوب است.
برای ارزیابی عملکرد سالن پرورش مرغ گوشتی در کنار ضریب تبدیل (FCR)، شاخص تولید نیز مهم است. شاخص تولید در برگیرنده درصد تلفات و ماندگاری گله ، سن بارگیری، ضریب تبدیل، وزن نهایی است. این شاخص هرچه بزرگتر، به معنی مدیریت پرورش گله جهت ارزیابی پایان دوره بهتر بوده است. اما اگر عدد PEF پایین باشد، از جمله سوابق، مدیریت و سلامت برای تعیین علل احتمالی تولید نامناسب بررسی شود. PEF تحت سیستم اروپا را به اختصار EPEF نشان می دهند. در اروپا یک گله جوجه گوشتی با پارامترهای رشد و زیست‌پذیری قابل قبول باید به ۲۰۰ تا ۲۲۵ واحد EPEF اروپایی برسد.
فایل اکسل فرمول‌ها و روابط تخصصی طیور و مرغداری به همراه هزینه‌های تولید
در نهایت شما می‌توانید فایل اکسل محاسبات در یک دوره پرورش را دانلود فرمایید. در این فایل اکسل فرمول آماده ضریب تبدیل FCR، شاخص ماندگاری ضریب تغییرات یا CV و… وجود دارد. همچنین در این فایل می‌توانید طریقه محاسبات خرج و سود تولید مرغ را نیز محاسبه کنید. شما تنها کافی است که اعداد لازم را وارد کنید تا محاسبات را برای شما انجام دهد.
اکسل محاسبات عملکرد پرورش مرغ گوشتی
منابع:
Marcu A, Vacaru-Opriş I, Dumitrescu G, Ciochină LP, Marcu A, Nicula M, Peţ I, Dronca D, Kelciov B, Mariş C. 2013. The influence of genetics on economic efficiency of broiler chickens growth. Lucr Stiint Zooteh Bioteh. 46(2):339–۳۴۶٫ [Google Scholar]
Liang Y, Kidd MT, Watkins SE, Tabler GT. 2013. Effect of commercial broiler house retrofit: a 4-year study of live performance. J Appl Poult Res. 22(2):211–۲۱۶٫ [Web of Science ®], [Google Scholar]
این مقاله به همت هما بهرام پرور و تیم تولید محتوای جهان کاوه افق خزر، تولیدکننده انواع خوراک دام و طیور تهیه شده است. امید است که این مقاله بتواند هر چند کوچک کمک کننده در صنعت پرورش دام و طیور باشد.
Views: 910